Trong hai tuần qua, những sóng gió phát sinh từ bài nói chuyện của tổng thống Trần Thủy Biển của Đài loan hôm mồng một Tết Bính Tuất tiếp tục gây ảnh hưởng tới tình hình chính trị ở đảo quốc này và tác động đến mối quan hệ tam giác Đài loan, Trung quốc và Hoa kỳ. Cả Washington lẫn Bắc kinh đều chỉ trích ý định của nhà lãnh đạo Đài loan về việc hủy bỏ Hội đồng Thống nhất Quốc gia và dùng danh xưng Đài loan để xin gia nhập Liên hiệp quốc. Trong khi đó, bản phúc trình của Ngũ giác đài, nói rằng sức mạnh quân sự ngày càng tăng của Trung quốc có thể phá vỡ tình trạng cân bằng lực lượng ở Á châu, đã gặp phải những phản ứng mạnh mẽ từ chính phủ ở Bắc kinh. Mời quí vị theo dõi một số chi tiết về những diễn tiến vừa kể trong tiết mục Nhìn Về Á Châu do Duy Ái phụ trách sau đây.
Hôm mùng một Tết Bính Tuất vừa qua, đài truyền hình nhà nước Trung quốc đã loan báo kết quả cuộc thi đặt tên cho hai con gấu trúc mà họ đề nghị tặng cho Đài loan, một hòn đảo có 23 triệu dân mà Bắc kinh lâu nay vẫn xem là một tỉnh bất phục tùng và nhiều lần đe dọa dùng vũ lực để tái thống nhất. Trong cùng ngày giới lãnh đạo Bắc kinh chọn tên “Đoàn Đoàn” và “Viên Viên” cho hai con gấu quí hiếm này để bày tỏ ý muốn “xum họp” với Đài loan, tổng thống Trần Thủy Biển cho biết ông muốn “nghiêm chỉnh cứu xét” tới việc hủy bỏ Hội đồng Thống nhất Quốc gia và Cương lĩnh Thống nhất Quốc gia, và dự trù dùng danh xưng Đài loan, thay vì Trung hoa Dân quốc, để xin gia nhập Liên hiệp quốc.
Phát biểu vừa kể của nhà lãnh đạo Đài loan đã nhanh chóng gặp phải phản ứng khá gay gắt từ phía Hoa kỳ, là nước có trách nhiệm luật định phải giúp đỡ cho công cuộc phòng thủ của Đài loan trong trường hợp đảo quốc này bị tấn công một cách vô cớ. Bộ Ngoại giao Hoa kỳ đã đưa ra một thông cáo tái khẳng định lập trường ‘một nước Trung hoa’, và phát ngôn viên Adam Ereli nói rằng hành động này nhằm mục đích ngăn chận điều mà ông gọi là ‘những tuyên bố có tính chất châm dầu vào lửa’ của tổng thống Trần Thủy Biển.
Ông Ereli còn cho biết rằng Hoa kỳ phản đối ý định gia nhập Liên hiệp quốc của Đài loan và xem đó là một hành động đơn phương nhằm thay đổi hiện trạng ở hai bờ eo biển Đài loan, là điều mà Washington lâu nay vẫn chống đối. Theo các nhà quan sát, lý do khiến Washington đã nhanh chóng chỉ trích những phát biểu ông Trần Thủy Biển là vì chính phủ Mỹ hiện phải ra sức giải quyết hai vấn đề cực kỳ quan trọng là Bắc triều tiên và Iran, cả hai đều cần đến sự hợp tác của Trung quốc, và họ không muốn vấn đề Đài loan gây phương hại tới mối quan hệ với Bắc kinh.
Hơn 1 tuần lễ sau khi Washington bày tỏ thái độ đối với tuyên bố của ông Trần Thủy Biển, giới hữu trách Trung quốc cũng lên tiếng đả kích nhà lãnh đạo Đài loan. Phát ngôn viên Văn phòng Đài loan Sự vụ của Quốc vụ viện Trung quốc, ông Lý Duy Nhất tuyên bố như sau tại cuộc họp báo ở Bắc kinh hôm thứ tư vừa qua:
Hành động này lại một lần nữa cho mọi người thấy rằng ông Trần Thủy Biển là một người chuyên gây ra những chuyện rắc rối và là người phá hoại các mối quan hệ xuyên qua eo biển Đài loan và tình trạng ổn định ở Á châu.
Trước đó, chủ tịch quốc hội Đài loan, ông Vương Kim Bình của Quốc dân đảng cũng tỏ ý phản đối ý định của tổng thống Trần Thủy Biển nhằm hủy bỏ Hội đồng Thống nhất Quốc gia, là cơ quan được thành lập năm 1991 với mục đích chỉ đạo công cuộc tái thống nhất với Trung quốc. Theo ông Vương Kim Bình, tuy Hội đồng Thống nhất Quốc gia và Cương lĩnh Thống nhất Quốc gia hiện nay không mang lại ưu thế gì cho Đài loan, nhưng nếu cơ quan này bị dẹp bỏ thì Đài loan sẽ phải gánh chịu những tổn hại rất to lớn. Chủ tịch Quốc dân đảng, ông Mã Anh Cửu cũng lên tiếng cảnh cáo rằng Đài loan sẽ gặp phải những nguy cơ nghiêm trọng nếu tổng thống Trần Thủy Biển không tuân thủ những cam kết về chính sách đối với Hoa Lục thường được gọi là “5 không”, bao gồm không thay đổi quốc hiệu và không dẹp bỏ những cơ quan như Hội đồng Thống nhất Quốc gia.
Hôm thứ ba vừa qua, tổng thống Trần Thủy Biển lại một lần nữa đề cập đến vấn đề quan hệ với Hoa Lục và lên tiếng chỉ trích chủ trương của phe đối lập là theo đuổi mục tiêu thống nhất với Trung quốc.
Ngày 15 tháng 3 năm nay là kỷ niệm 15 năm ngày ban hành Cương lĩnh Thống nhất Quốc gia và cũng là dịp kỷ niệm một năm ngày chính phủ Trung quốc ban hành Đạo luật Chống Chia cắt Đất nước. Tôi xin kêu gọi toàn thể đồng bào đề cao cảnh giác trước mối đe dọa của Trung quốc.
Ông Trần Thủy Biển nói rằng Đạo luật Chống Chia cắt Đất nước là mưu toan của Bắc kinh nhằm tạo cơ sở pháp lý cho việc xử dụng vũ lực xâm chiếm Đài loan. Ông Trần Thủy Biển cũng đả kích chủ tịch Mã Anh Cửu của Quốc dân đảng:
Trong cuộc phỏng vấn dành cho tờ Newsweek, Mã chủ tịch của Quốc dân đảng đã đưa ra chủ trương là Đài loan rốt cuộc sẽ thống nhất với Trung quốc. Tôi cho rằng điều này vi phạm nghiêm trọng tới nguyên tắc chủ quyền thuộc về người dân. Chủ quyền quốc gia của Đài loan thuộc về 23 triệu người dân ở Đài loan, tuyệt đối không thuộc về 1 tỉ 300 triệu người ở Trung quốc và cũng không thể chia sẻ với những người ở Trung quốc.
Trong lúc những tuyên bố của ông Trần Thủy Biển làm phát sinh những tranh cãi như thế, các giới chức ở Bắc kinh và Washington cũng công khai chống đối nhau về nhận xét của các chuyên gia Ngũ giác đài cho rằng Trung quốc tạo ra một mối đe dọa về mặt quân sự.
Hồi đầu tháng này, bộ Quốc phòng Mỹ đã nộp cho quốc hội bản báo cáo tứ niên về chính sách quốc phòng, trong đó xếp hạng Trung quốc, Nga và Ấn độ là những cường quốc quân sự đang trỗi dậy nhưng Trung quốc là nước có nhiều khả năng nhất để cạnh tranh với Hoa kỳ. Phúc trình này cũng nêu lên những thách thức mà quân đội Mỹ phải đương đầu trong lúc chuẩn bị để ứng phó với những hành động thù nghịch có thể xảy ra từ phía Trung quốc. Về việc này, thứ trưởng quốc phòng Mỹ, ông Ryan Henry cho biết như sau:
Chúng tôi cũng muốn có được khả năng để có thể thuyết phục Trung quốc đừng theo đuổi những đường lối hoặc thực hiện những hành động bất lợi.
Giới hữu trách ở Bắc kinh đã lên tiếng đả kích bản phúc trình của Ngũ giác đài và nói rằng những nhận định của các chuyên gia Hoa kỳ là “không có cơ sở”.
Thứ 5 vừa qua, phát ngôn viên Khổng Tuyền của bộ ngoại giao Trung quốc cũng đã lên tiếng đả kích ông Ryan Henry vì ông này tuyên bố với báo chí hôm thứ tư rằng Trung quốc tiếp tục tăng cường các hệ thống vũ khí tấn công và dường như giới lãnh đạo Bắc kinh đang chuẩn bị cho một giải pháp phi chính trị đối với vấn đề Đài loan. Theo ông Khổng Tuyền, ông Ryan Henry “thiếu hiểu biết” về vấn đề Đài loan.
