Trận động đất khủng khiếp ở Pakistan và trận sóng thần ở Ấn Độ Dương cách đây 10 tháng có thể không gây nhiều thương vong đến thế, nếu người ta có thể biết trước một thời gian vừa đủ. Tuy nhiên, dự báo động đất vẫn còn là một khoa học không chính xác, dù các nhà nghiên cứu đã cố cải tiến. Thông Tín Viên David McAlary ghi nhận về câu chuyện này.
Không giống như thời tiết mưa bão, các trận động đất vẫn xảy ra một cách bất ngờ, không ai biết trước. Khi sắp có bão tố, các nhà khí tượng có thể cảnh báo cho những người di tản khỏi những vùng bão tố có thể đập vào. Nhưng các chuyên viên địa chấn không thể đưa ra những cảnh báo tương tự.
Nói một cách đơn giản thì chúng ta chưa có kiến thức giúp đưa ra một cảnh báo trong vòng thời gian thật ngắn, để người ta có thể dựa vào đó mà phản ứng.
Đó là phát biểu của ông James Dewey, chuyên viên của Trung Tâm Thăm Dò Địa Chất của Hoa Kỳ. Vì thế, vẫn theo lời ông Dewey, cách hay nhất là các nhà địa chất có thể làm là đưa ra một xác xuất thống kê cho một cơn địa chấn, dựa trên quá trình lúc trước, và dựa trên những lần xảy ra của những trận động đất nhỏ hơn, ở trong khu vực, có thể dọn đường cho một trận lớn hơn.
Chúng tôi soạn được các bản đồ cho thấy chỗ nào có xác xuất cao nhất, vừa dựa trên tầng suất địa dư, vừa dựa trên tầng suất thời gian.
Mặc dù các dự báo có tính cách xác xuất đó không thể cứu được sinh mạng nếu có một trận động đất lớn, nhưng chúng không phải là không có ích. Chuyên viên địa chất John Rundle của trường đại học tiểu bang California nói rằng các dự báo cho một thời gian lâu dài rất ích lợi cho các kỹ sư công chánh và các nhà lập kế hoạch cứu trợ thiên tai, tại những khu vực có thể xảy ra động đất. Chuyên viên này cho biết tiếp:
Chúng ta có thể lập nhiều kho dự trữ vật liệu gần những địa điểm có nguy cơ. Chúng ta có thể xây đường lộ và cơ sở hạ tầng chắc chắn hơn tại những nơi đó. Chúng ta có thể làm nhiều chuyện để giảm bớt tai hại, mà chúng ta không thể tránh được, nếu có ai đó đến nói với chúng ta: tuần tới sẽ có một trận động đất lớn.
Mặc dù những lời dự báo động đất trong vòng thời gian ngắn, vẫn chưa thể thực hiện được , các nhà khoa học đang tìm cách biến điều đó thành hiện thực. Ông Thomas Jordan, Giám Đốc Trung tâm theo dõi địa chấn ở miền Nam California, nói rằng công tác này đặt ra nhiều thách đố:
Vấn đề là chuyện này cực kỳ phức tạp, và rất khó dự báo khi nào một trận động đất nhỏ sẽ biến thành một trận lớn.
Sự phức tạp này đến một phần từ những đường nứt của trái đất. Có những mảng đất có vỏ đá thật lớn bỗng nhiên va vào nhau; hoặc mảng này tách ra khỏi mảng kia, tạo thành những trận động đất. Chuyên viên Jordan nói rằng ta có thể đoán biết có động đất lớn dễ hơn, nếu chỉ xảy ra trên một đường nứt của trái đất. Nhưng đàng này, trái đất có những đường nứt chằng chịt, mà các nhà khoa học chưa thể nào biết hết.
Chúng tôi cần tìm hiểu xem mạng lưới chằng chịt phức tạp này biểu lộ như thế nào, thì mới mong đạt tiến bộ. Đặc biệt là, chúng tôi mới bắt đầu hiểu được các đường nứt này tác động lên nhau ra sao, hiểu được cách mà một trận động đất tác động các lực của nó lên một đường nứt khác , và làm thay đổi thời điểm của đường nứt đó.
Chuyên viên Jordan còn nói rằng cách nhà nghiên cứu đã cho chôn một số thiết bị tốt hơn dưới lòng đất hoặc lòng biển, và các thiết bị này đã giúp họ dự báo tốt hơn đối với những trận động đất nhỏ, nhất là những cơn hậu chấn của một trận động đất lớn.
Các nhà khoa học cũng sử dụng các thiết bị này để đi tìm những dấu hiệu có thể dọn đừng cho một trận động đất. Cuộc tìm kiếm được chờ đợi lâu ngày này đã mang lại một số dữ liệu đáng chú ý, theo như lời nhà địa vật lý Jordan của trung tâm theo dõi địa chấn miền Nam California.
Giờ đây chúng tôi đã phát hiện được những tín hiệu ở những chỗ như vùng Tây Bắc Thái Bình Dương và tại Nhật Bản. Đây là những tín hiệu chậm chạp, nhịp nhàng, đi kèm với những động tác mở và đóng sức ép ở dưới đáy của những vùng địa chất, mà trong tương lai có thể giúp chúng tôi đoán trước khi nào thì xảy ra động đất.
Các nhà khoa học đã chọn một đường nứt chạy dọc theo khắp California để thực hiện một cuộc nghiên cứu trong 10 năm, để theo dõi những tín hiệu báo trước về động đất. Tháng 8 vừa qua, một toán khoa học gia dưới quyền điều động của ông Mark Zoback, một nhà địa vật lý của trường đại học Stanford trong bang California, đã đào một số địa điểm của đường nứt này để chôn một số thiết bị, giúp đo đạc những chuyển động về địa vật lý của đường nứt. Họ cũng thu một số mẫu đá và chất dịch để phân tích. Nhà địa vật lý Zoback cho biết tiếp:
Liệu khu vực chung quanh đường nứt có từ từ tách ra trước khi có động đất hay không? Liệu đường nứt tự nó có tách ra trước tiên, và từ từ tăng tốc, để biến thành một trận động đất hay không? Liệu áp suất nước và các loại khí trong đường nứt thay đổi trước khi có động đất hay không? Liệu có dấu hiệu nào khác có thể được sử dụng để dự báo những trận động đất tương lai hay không? Đó là những câu hỏi mà dự án nghiên cứu của chúng tôi đang đi tìm đáp án.
Các vệ tinh trong không gian và các máy tính áp lực trên mặt đất đã được sử dụng để đo những chuyển động đất đai rất nhỏ, hoặc những thay đổi trên các đường nứt, để xem chúng có phải là những lời báo trước của động đất hay không.
Những cuộc nghiên cứu như thế này đòi hỏi thời gian, và cũng không thể bảo đảm mang lại nhiều hứa hẹn cho những người đang sống trong những vùng có nhiều chuyển động về địa chấn.
Nhưng ông James Dewey của Trung Tâm Thăm dò Địa chấn của Hoa Kỳ nói rằng có hy vọng.
Có thể là càng ngày người ta càng thu thập thêm dữ liệu, để rồi đến một thời điểm nào đó, có thể đưa đến một phương pháp dự báo chính xác giờ giấc và địa điểm của một trận động đất .
