Tướng hồi hưu William Westmoreland, Tư lệnh các lực lượng Hoa Kỳ tại Việt Nam từ năm 1964 đến năm 1968, đã qua đời hồi đầu tuần này lúc ông 91 tuổi tại Bang quê nhà là South Carolina. Cuộc đời binh nghiệp của ông trong những cuộc chiến mà Hoa Kỳ đã tham gia trên thế giới, trong đó có chiến tranh Việt Nam, đã được nhiều cơ quan thông tấn tại Hoa Kỳ nhắc đến cùng với những sự kiện đã đi vào lịch sử. Trần Nam trong Ban Việt ngữ của Đài VOA xin trình bày thêm một số chi tiết về viên Tướng mà tên tuổi của ông hầu như gắn liền với chiến tranh Việt Nam:
Đại Tướng William Westmoreland, một quân nhân xuất thân từ Trường Võ Bị Quốc Gia West Point của Hoa Kỳ từ năm 1936, đã được xem như là một người hùng trong Thế Chiến Thứ Hai với những chiến thắng oanh liệt tại Bắc Phi, Ý và những nơi khác ở châu Âu.
Tướng William Westmoreland cũng là một khuôn mặt không xa lạ đối với những người Việt trong thời kỳ chiến tranh Việt Nam kể từ khi quân đội Mỹ bắt đầu hiện diện tại miền Nam Việt Nam. Với tư cách là Tư Lệnh các lực lượng Hoa Kỳ tại Việt Nam từ năm 1964 đến năm 1968, Tướng Westmoreland đã nắm quyền chỉ huy quân đội Mỹ trên chiến trường này, từ lúc chỉ có khoảng vài chục ngàn người mà hầu hết là cố vấn quân sự cho đến khi lên đến hơn 500000 người. Mặc dù quân số lên cao như vậy và viện trợ của Mỹ cũng gia tăng nhưng các lực lượng dưới quyền chỉ huy của Tướng Westmoreland vẫn không đạt được những thắng lợi quan trọng để thuyết phục được dân chúng tại Hoa Kỳ tiếp tục ủng hộ cuộc chiến đó.
Trong khi những cuộc biểu tình phản chiến tại Hoa Kỳ càng ngày càng gia tăng thì Tướng Westmoreland lại là người chủ trương xây dựng một lực lượng quân sự hùng mạnh của Mỹ tại miền Nam Việt Nam để giúp dân chúng tại đây chống lại một đối phương được hỗ trợ mạnh mẽ bởi các nước đồng minh Cộng Sản.
Trong thời kỳ làm Tư Lệnh các lực lượng Mỹ tại Việt Nam, Tướng Westmoreland đã sử dụng các chiến thuật truy lùng và tiêu diệt địch, cũng như bom lửa Napalm và thuốc khai quang để chống lại chiến thuật du kích chiến của đối phương, nhưng các nỗ lực đó đã không mang lại kết quả mong muốn.
Tướng Westmoreland cũng là người đã đề nghị tấn công vào các sào huyệt của quân Bắc Việt tại Campuchea, Lào và ngay cả tại miền Bắc Việt Nam, tuy nhiên những đề nghị của ông đã không được chấp thuận.
Sự hỗ trợ của nhân dân Mỹ dành cho cuộc chiến Việt Nam đã bị giảm sút mạnh vào lúc Tướng Westmoreland sắp hết nhiệm kỳ phục vụ tại Việt Nam, khi quân BắcViệt mở những cuộc tấn công bất ngờ vào nhiều thành phố lớn tại miền Nam Việt Nam trong thời gian đình chiến mà đôi bên đã thỏa thuận nhân dịp Tết Mậu Thân năm 1968.
Mặc dù bị tổn thất nặng nề và chỉ hiện diện trong một thời gian ngắn tại một số mục tiêu tấn công nhưng Cộng quân cũng đã làm cho công luận tại Hoa Kỳ lúc bấy giờ vô cùng sửng sốt khi thấy địch quân đã vào được tận Tòa Đại Sứ Mỹ tại thủ đô Saigon, dù chỉ trong vài tiếng đồng hồ.
Sau những cuộc tấn công bất ngờ đó, Tướng Westmoreland đã yêu cầu chính phủ Hoa Kỳ gửi thêm quân đến Việt Nam để đối phó với tình thế mới nhưng Tổng Thống Lyndon Johson đã không chấp thuận lời yêu cầu này và đã ra lệnh hạn chế những vụ giội bom tại Bắc Việt.
Sau khi chấm dứt thời gian 4 năm phục vụ tại Việt Nam vào năm 1968, Tướng Westmoreland đã được gọi về nước giữ chức vụ Tham Mưu Trưởng Quân Đội, cho đến khi ông về hưu vào năm 1972.
Khi trở về nước, Tướng Westmoreland đã gay gắt chỉ trích chính phủ của các Tổng Thống Johnson và Nixon về phương cách đối phó với cuộc chiến tranh Việt Nam, trong đó có quyết định không chấp thuận mở những cuộc tấn công vào các lực lượng Cộng Sản tại Campuchea, Lào và Bắc Việt.
Ngoài ra ông cũng lên án truyền hình và báo chí Hoa Kỳ về những điều mà ông gọi là bóp méo sự thật khiến cho người dân trong nước quay ra chống đối chiến tranh Việt Nam.
Trong năm 1982 ông đã nạp đơn kiện hệ thống CBS đòi 120 triệu đô la vì đã phổ biến một phim tài liệu hàm ý cho rằng ông đã nói dối với Tổng Thống Johnson và với công luận Mỹ về sức mạnh của địch quân tại Việt Nam trong các báo cáo đệ trình chính phủ về tình hình chiến sự tại Việt Nam.
Sau 2 năm tranh tụng và 65 ngày xét xử, ông Westmoreland đã đạt được một sự dàn xếp với hệ thống truyền hình CBS, và ông đã rút đơn kiện trước khi có phán quyết của tòa. Báo chí không cho biết chi tiết về sự dàn xếp này nhưng đôi bên đều tuyên bố thắng cuộc.
Tuy không còn phục vụ trong quân đội nhưng tên tuổi của Tướng Westmoreland hầu như vẫn gắn liền với chiến tranh Việt Nam. Ông vẫn tiếp tục đi diễn thuyết tại nhiều nơi và tham gia vào các hoạt động của các tổ chức cựu chiến binh Mỹ.
Vào tháng 11 năm 1982, tức là nhiều năm sau khi những vết thương vì những bất đồng quan điểm về chiến tranh Việt Nam bắt đầu lành lại, Tướng hồi hưu Westmoreland đã tham gia một cuộc tuần hành tại Washington với nhiều ngàn cựu chiến binh Hoa Kỳ trong dịp lể khánh thành Bức Tường Tưởng Niệm Tử Sĩ, nơi khắc tên của hơn 58000 chiến binh Hoa Kỳ đã bỏ mình trong chiến tranh Việt Nam.
Ông nói rằng đây là một trong những việc làm đầy xúc động và kiêu hãnh nhất trong cuộc đời của ông.
Trong khi một số cựu quân nhân Hoa Kỳ bày tỏ sự hối tiếc về những việc làm của họ trong chiến tranh Việt Nam qua nhiều hình thức khác nhau thì Tướng Westmoreland vẫn giữ vững lập trường của ông về cuộc chiến đó.
Trong một cuộc phỏng vấn của hãng thông tấn Associated Press vào năm 1985, liên quan đến chiến tranh Việt Nam, ông nói rằng ông không có gì để xin lỗi, không có gì để hối tiếc. Ông đã làm hết sức mình để chu toàn trách nhiệm của một quân nhân.
Vào năm 1985, trong lễ kỷ niệm đánh dấu 20 năm ngày Lữ Đoàn 173 Không Vận Hoa Kỳ được gửi sang chiến đấu tại Việt Nam, ông Westmoreland đã nói với các chiến hữu rằng chúng ta không thua trong cuộc chiến tranh Việt Nam về mặt quân sự mà thật ra là vì Hoa Kỳ đã không giữ đúng những lời cam kết đối với nhân dân miền Nam Việt Nam.
Dù được xem như là một người hùng trong Thế Chiến Thứ Hai nhưng trong cuộc chiến tại Việt Nam Tướng Westmoreland đã bị nhiều người chỉ trích. Sử gia Arthur Schlesinger Jr. đã gọi ông là một nhà lãnh đạo quân sự tồi tệ nhất của Hoa Kỳ.
Tuy nhiên theo lời ông James Gregory, người đã phục vụ trong binh chủng Thủy Quân Lục Chiến Hoa Kỳ tại Việt Nam từ năm 1969 đến năm 1970, và hiện là chủ tịch Hội Cựu Chiến Binh Hoa Kỳ tại Charleston, thì Tướng Westmoreland là một nhà lãnh đạo quân sự tài giỏi. Khi luận về sự thành bại của Hoa Kỳ trong cuộc chiến tại Việt Nam, ông Gregory nói rằng chiến tranh Việt Nam, thật ra là do Tòa Bạch Ốc điều khiển chứ không phải là do các tướng lãnh trên chiến trường.
Dù có nhiều lời khen chê như vậy nhưng viên Tướng hồi hưu này vẫn không hề thay đổi quan điểm của mình về sự can thiệp quân sự của Mỹ tại Việt Nam, theo đó những nỗ lực của Hoa Kỳ trong khu vực này đã ngăn chận được làn sóng đỏ tại Đông Nam Á.
Tuy nhiên trong những ngày cuối đời dường như ông đã không nhắc đến chiến tranh Việt Nam và cũng không tìm cách biện minh cho bất cứ điều gì liên quan đến cuộc chiến đó.
