Nhu quí v? dã nghe trong ph?n tin t?c, c? tri Thái lan hôm nay di b?u qu?c h?i và có ph?n ch?c là d?ng c?a th? tu?ng Thaksin Shinawatra s? giành du?c th?ng l?i d? ông có th? ti?p t?c n?m quy?n lãnh d?o vuong qu?c này thêm m?t nhi?m k? 4 nam. M?t s? chính khách d?i l?p và các nhà phân tích cho r?ng th?ng l?i áp d?o c?a d?ng Thai Rak Thai s? gây thuong t?n dáng k? cho sinh ho?t dân ch? ? Thái lan. M?t s? chi ti?t liên quan t?i v?n d? này s? do Duy Ái trình bày trong ti?t m?c Nhìn V? Á Châu sau dây. Xin m?i quí v? cùng nghe.
Trong cu?c v?n d?ng tranh c? ? Bangkok t?i th? sáu v?a qua, th? tu?ng Thái lan, ông Thaksin Shinawatra, dã lên ti?ng kêu g?i c? tri dành cho ông m?t th?ng l?i áp d?o trong cu?c b?u c? qu?c h?i vào ngày chúa nh?t, ngõ h?u d?ng Thai Rak Thai c?a ông có th? t? thành l?p chính ph? mà không c?n liên hi?p v?i các d?ng chính tr? khác.
Ông Thaksin nói r?ng vi?c có du?c chính ph? c?a m?t d?ng duy nh?t s? giúp cho ông có th? hoàn t?t chuong trình xóa nghèo trong nhi?m k? th? nhì c?a mình.
Tru?c dó trong ngày th? sáu, khi phát bi?u t?i cu?c v?n d?ng ? t?nh Ratchaburi, ông Thaksin cung nói r?ng tuy nh?ng gi?i pháp kinh t? dã mang l?i nh?ng thành qu? t?t d?p nhung chính ph? ông c?n có ?n d?nh d? có th? làm ra nh?ng quy?t d?nh m?t cách nhanh chóng. Ông gi?i thích r?ng m?t chính ph? chi?m th? da s? v?i m?c chênh l?ch không cao s? ph?i m?t nhi?u th?i gi? d? quy?t d?nh v? nh?ng phuong cách d?i phó v?i tình hình.
V? th? tu?ng và cung là ngu?i giàu nh?t nu?c này dua ra l?i kêu g?i v?a k? trong lúc chính ph? ông dã vu?t qua m?t gi?u m?c l?ch s? và tr? thành chính ph? dân s? d?u tiên ? Thái lan d?ng v?ng trong su?t nhi?m k? 4 nam. T?t c? các chính ph? dân s? tru?c dây dã s?p d? vì có s? thoát ly c?a các d?ng liên minh ho?c x?y ra d?o chánh quân s?.
Các cu?c tham dò ý ki?n tru?c ngày b?u c? cho th?y d?ng c?a ông Thaksin dang d?n d?u khá xa, và theo d? báo c?a t? Matichon ? Bangkok, d?ng Thai Rak Thai có th? chi?m t?i 349 gh? trong qu?c h?i g?m 500 gh? d?i bi?u. Ði?u dó có nghia là d?ng chính tr? du?c thành l?p nam 1998 này s? thoát kh?i s?c m?nh d?i tr?ng c?a các d?ng khác ? qu?c h?i và th? tu?ng Thaksin s? du?c toàn quy?n th?c hi?n các chính sách c?a mình mà không ph?i quan tâm d?n s? ch?ng d?i c?a phe d?i l?p.
Theo các nhà phân tích tình hình Á châu, tri?n v?ng th?ng l?i c?a d?ng Thai Rak Thai dã gia tang dáng k? sau khi x?y ra v? sóng th?n hôm 26 tháng 12 nh? vào cách d?i phó có hi?u qu? c?a chính ph? d? kh?c ph?c h?u qu? c?a thiên tai kh?ng khi?p này.
Ngoài ra, d?ng Thai Rak Thai còn có du?c s? ?ng h? r?ng rãi c?a dân chúng, d?c bi?t là nh?ng ngu?i thu?c gi?i bình dân, nh? vào s? h?i ph?c khá t?t d?p c?a n?n kinh t? Thái lan sau khi x?y ra v? kh?ng ho?ng kinh t? Á châu nam 1997. Các s? li?u th?ng kê cho th?y t?ng s?n lu?ng n?i d?a c?a vuong qu?c Thái lan dã tang g?n 35% trong 4 nam qua và lên t?i kho?ng 165 t? dô la vào cu?i nam ngoái.
Các chuyên gia kinh t? cho r?ng nh?ng chính sách thu?ng du?c g?i là Thaksinomics, hay du?ng l?i kinh t? Thaksin, chú tr?ng d?n vi?c kích thích tiêu th? thông qua nh?ng kho?n d?u tu qui mô l?n c?a chính ph? ? c?p t?nh và c?p co s?. Các bi?n pháp dã du?c áp d?ng g?m có nh?ng chuong trình cho vay hàng ch?c ngàn dô la dành cho các làng xã trên kh?p nu?c, cho phép nông dân du?c hoãn tr? n?, và th?c hi?n chuong trình cham sóc y t? v?i giá r?. Trong th?i gian g?n dây, th? tu?ng Thaksin cho bi?t r?ng trong nhi?m k? k? ti?p ông s? ti?p t?c theo du?i các bi?n pháp kích thích kinh t? v?i các d? án xây d?ng qui mô l?n; trong dó có d? án 25 t? dô la nh?m tu b? và nâng c?p toàn b? h? th?ng chuyên ch? công c?ng ? th? dô Bangkok. Bên c?nh dó, ông còn d? xu?t k? ho?ch xây d?ng m?t phi tru?ng m?i r?t hi?n d?i và m?t khu dô th? m?i ? vùng ngo?i ô Bangkok.
Tuy các bi?n pháp v?a k? dã giúp ông Thaksin tranh th? s? ?ng h? c?a nhi?u ngu?i, d?c bi?t là nh?ng ngu?i ? vùng nông thôn, nhung nh?ng ngu?i ch? trích nói r?ng: v? lâu v? dài, các chính sách dó s? khi?n ngân qui qu?c gia b? c?n ki?t và còn làm cho các c?ng d?ng ? nông thôn mang n? quá nhi?u. Linh m?c Joe Maier, ngu?i t?ng ph?c v? dân nghèo ? Bangkok trong hon 30 nam nay, nói v?i thông tín viên Ron Corben c?a Ðài Ti?ng Nói Hoa k? r?ng: ông c?m th?y lo s? tru?c nh?ng chính sách c?a th? tu?ng Thaksin.
Theo l?i linh m?c Maier, ông vô cùng s? hãi vì không bao lâu n?a thì m?i ngu?i s? mang n? ng?p d?u. S? n? c?a m?i ngu?i trên c? nu?c dã tang g?p 3 l?n trong 3 nam v?a qua, và s?m mu?n gì thì h? cung ph?i tr? n?.
Nh?ng ngu?i thu?c t?ng l?p trung, thu?ng luu và gi?i h?c thu?t cung t? ý lo ng?i d?i v?i các chính sách kinh t? c?a th? tu?ng Thaksin, và h? nói r?ng ông dang ngh?ch v?i l?a. Tu?ng thu?t c?a t? Channel News Asia, s? ra ngày ngày th? nam v?a qua, trích l?i ông Chavin Leenabanjong, giáo su kinh t? c?a d?i h?c Thammasat, nói r?ng: ông Thaksin dang choi m?t trò choi nguy hi?m vì m?t nu?c không ph?i là m?t công ty và không th? khai phá s?n hay gi?i th?.
V? m?t chính tr?, nhi?u nhà quan sát cùng v?i các chính khách c?a phe d?i l?p và nh?ng nhân v?t tranh d?u cho nhân quy?n cung r?t lo l?ng tru?c tri?n v?ng d?ng Thai Rak Thai giành du?c th?ng l?i áp d?o trong cu?c b?u c? k? này. Ông Kavi Chongkittavorn, m?t viên ch? biên c?a nh?t báo The Nation ? Bangkok, c?nh cáo r?ng "Thái lan s? có th? b?u lên m?t nhà d?c tài trong m?t cu?c b?u c? t? do và công b?ng."
Theo tu?ng thu?t hôm th? sáu c?a nh?t báo USA Today ? M?, th?ng l?i c?a ông Thaksin có th? d?t chính ph? Hoa k? vào m?t tình hu?ng khó x?. Lý do là vì n?u nhà lãnh d?o Thái lan s? hành x? theo m?t cung cách d?c doán hon, nhu nh?ng ngu?i ch? trích tin là ông s? làm, thì di?u này có nghia là m?t d?ng minh lâu d?i và thân thi?t c?a M? dang t?t h?u v? m?t chính tr? và roi tr? l?i vào th? ch? d?c tài; và có di?u m?a mai hon n?a là di?u này di?n ra không lâu sau khi T?ng th?ng Bush bày t? quy?t tâm h? tr? cho công cu?c khuy?ch truong dân ch? ? Iraq và trên toàn th? gi?i. Tu?ng thu?t c?a USA Today trích l?i giáo su Larry Diamond c?a d?i h?c Stanford nói r?ng: xét v? m?t phát tri?n dân ch?, Thái lan là nu?c dang làm cho ông lo l?ng nhi?u nh?t. Theo l?i giáo su Diamond, Thái lan dã d?t du?c nh?ng ti?n b? r?t to l?n trong th?p niên 1990 nhung gi? dây l?i b? t?t h?u m?t cách nghiêm tr?ng du?i s? lãnh d?o c?a m?t v? th? tu?ng có ch? truong d?c doán và có xu hu?ng mu?n kh?ng ch? m?i vi?c.
Theo nh?n d?nh c?a Human Rights Watch: tình hình nhân quy?n ? vuong qu?c Thái lan dã sa sút nghiêm tr?ng trong m?y nam v?a qua. M?t b?n phúc trình m?i dây c?a t? ch?c có tr? s? ? New York này cho bi?t: Thái lan dã t? v? trí c?a m?t t?m guong sáng v? t? do và nhân quy?n trong khu v?c Ðông Nam Á tr? thành m?t qu?c gia c?n d?c bi?t quan tâm. Theo các viên ch?c c?a Human Rights Watch, v? tr?n áp c?a quân d?i Thái lan ? các t?nh mi?n Nam nh?m vào cu?c n?i d?y c?a ngu?i H?i giáo dã dua t?i nh?ng v? vi ph?m nhân quy?n nghiêm tr?ng, trong dó có v? hon 80 ngu?i bi?u tình b? thi?t m?ng h?i tháng 10 nam ngoái trong lúc b? nhà ch?c trách b?t gi?. Tru?c dó, chi?n d?ch bài tr? ma túy c?a th? tu?ng Thaksin cung dã dua t?i tình tr?ng có hon 2500 ngu?i b? thi?t m?ng trong nh?ng v? mà nh?ng ngu?i ch? trích nói là nh?ng v? gi?t ngu?i b?a bãi c?a c?nh sát.
T? ch?c Human Rights Watch cung ch? trích nh?ng chính sách c?ng r?n mà th? tu?ng Thaksin dã và dang áp d?ng d?i v?i nh?ng ngu?i t? n?n và các nhân v?t b?t d?ng chính ki?n Mi?n di?n, là nu?c láng gi?ng mà nhà lãnh d?o Thái lan dang ra s?c tang cu?ng các m?i liên h? v? thuong m?i và chính tr?.
