Căng thẳng Philippines-TQ leo thang vì chuyến đi bị hủy bỏ của ông Aquino

Căng thẳng giữa Philippines và Trung Quốc tiếp tục gia tăng trong tuần này. Philippines cho hay việc Tổng thống Benigno Aquino đến thăm cuộc triển lãm Trung Quốc ASEAN tại Nam Ninh kèm theo những điều kiện. Trung Quốc nói họ không hề mời Tổng thống Aquino. Từ Manila, thông tín viên VOA Simone Orendain gửi về bài tường thuật sau đây.

Philippines là nước danh dự tại cuộc triển lãm Trung Quốc-ASEAN năm nay. Và theo các giới chức Philippines thì truyền thống là cử vị nguyên thủ quốc gia của nước danh dự đến tham dự sự kiện.

Phát ngôn viên bộ Ngoại giao Philippines Raul Fernandez nói Tổng thống Aquino đã được mời tham dự, nhưng với một số điều kiện do Trung Quốc đề ra. Ông Hernandez đã đọc một thông cáo trong một cuộc họp báo tại Manila hôm nay.

“Và những điều kiện như thế dứt khoát đi ngược lại với quyền lợi quốc gia của chúng tôi. Ðể tránh lúng túng cho phía Trung Quốc, chúng tôi sẽ không nói rõ những điều kiện này.”

Ông Hernandez nói các giới chức Bộ Ngoại giao Trung Quốc nói với các giới chức Philippines chớ nên nói và không bàn luận về các điều kiện đó ở cấp bực bộ trưởng.

Ông Aquino đã loan báo ông sẽ tham dự, nhưng chưa đầy 1 ngày sau khi loan báo, có tin Trung Quốc đã yêu cầu ông hủy bỏ chuyến đi. Các giới chức Philippines cho biết Trung Quốc đã nói rằng ông nên đến “vào một thời điểm thuận lợi hơn.” Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho hay họ không hề mời tổng thống Philippines và không cho biết thêm chi tiết.

Hai nước đã lâm vào một cuộc tranh chấp ngoại giao về lãnh hải trong vùng Biển Đông giàu tài nguyên. Bang giao nguội lạnh hồi tháng 4 năm ngoái khi tàu thuyền của cả hai nước đối đầu nhau tại một bãi cạn gần bờ biển tây bắc Philippines. Manila nói vùng bãi cạn này nằm sâu trong khu đặc khu kinh tế của họ - theo định danh của Công ước về Luật biển của Liên Hiệp Quốc.

Trung Quốc đã chận một khu vực eo biển của bãi cạn, mà họ nhận là thuộc vùng đánh cá của họ. Philippines đã khiếu nại về những vụ tàu hải giám và tàu quân sự của Trung Quốc xâm nhập vào khu vực gần lãnh hải mà Philippines nhận là thuộc chủ quyền của mình.

Manila đã đệ hàng chục kháng thư và đưa vụ việc ra trước một tòa án trọng tài của Liên Hiệp Quốc. Bắc Kinh bác bỏ vụ việc và đã không đáp lại bất kỳ yêu cầu về tố tụng nào. Một lần nữa Bắc Kinh nhắc lại rằng họ muốn có một cuộc đối thoại trực tiếp.

Trung Quốc khẳng định “chủ quyền không thể tranh cãi được” trong vùng Biển Đông. Philippines, Việt Nam, Malaysia, Brunei và Ðài Loan cũng đòi chủ quyền trong vùng biển này.

Ông Trương Hoa, một phát ngôn viên đại sứ quán Trung Quốc ở Manila, không đưa ra lời bình luận về những cái gọi là điều kiện đề ra cho chuyến thăm của ông Aquino. Nhưng trong một thông cáo, ông Trương nói Trung Quốc coi trọng “tình thân hữu lâu đời” giữa hai nước.

“Trong những tình huống hiện hữu, Trung Quốc hy vọng rằng phía Philippines có thể hợp tác với phía Trung Quốc để khắc phục những khó khăn và rắc rối và thực hiện các nỗ lực thực sự nhằm đưa bang giao Trung Quốc và Philippines trở lại đúng hướng phát triển lành mạnh và ổn cố.”

Trung Quốc đang chủ trì một cuộc hội ý cấp thấp trong tháng này của Hiệp hội các Quốc gia đông nam Á gồm 10 thành viên. Họ sẽ thảo luận một quy tắc ứng xử có tính cưỡng hành pháp lý để xử lý các vụ tranh chấp trong vùng Biển Ðông. Philippines và Việt Nam đang vận động đòi mở các cuộc thương nghị đầy đủ về quy tắc đã được đề xuất, đã bị ì ạch từ hơn 10 năm.