Thương thuyết gia hạt nhân của Hoa Kỳ kêu gọi tạm ngưng chế tài Iran

Trưởng đoàn thương thuyết Hoa Kỳ kêu gọi một sự tạm ngưng trong các nỗ lực của Quốc Hội muốn áp đặt các biện pháp chế tài Iran, mấy tuần sau khi cáo buộc Iran là gian dối về chương trình hạt nhân của họ.

Trong một cuộc phỏng vấn đặc biệt hôm thứ sáu với ban tiếng Ba Tư của đài VOA, Thứ trưởng Ngoại giao Hoa Kỳ Wendy Sherman nói bất cứ một sự thúc đẩy đòi áp đặt thêm các biện pháp chế tài của Hoa Kỳ phải được hoãn lại để xem các cuộc đàm phán hạt nhân có thể được tăng cường.

Bà nói các giới chức chính quyền Obama đã nói chuyện với các nhà lập pháp ở Thượng và Hạ viện về việc hoãn các biện pháp chế tài.

Bà nói, “Quốc Hội có những đặc quyền. Chúng ta không kiểm soát được Quốc Hội, nhưng chúng tôi đang có những cuộc thảo luận rất nghiêm túc. Chúng tôi làm việc như các đối tác với Quốc Hội. Họ đã là các đối tác rất hữu hiệu trong khi chúng tôi tìm cách giải quyết cuộc thương lượng này. Chúng tôi cần họ tiếp tục là những đối tác hữu hiệu để đạt được một kết thúc tốt đẹp, và tôi tin tưởng rằng họ sẽ làm như thế.”

Quốc Hội đã tìm cách đói chế tài gay gắt hơn đối với Iraan về chương trình hạt nhân đáng ngờ của họ. Iran nói chương trình của họ có các mục tiêu hòa bình. Nhưng phương Tây và Irael tin rằng Iran đang khai triển khả năn vũ khí hạt nhân.

Iran cũng đã bị tác động nặng của nhiều vòng chế tài của Liên Hiệp Quốc vì đã từ chối chấm dứt chương trình tinh chế uranium của họ. Uranium tinh chế ở độ thấp có thể được dùng trong các nhà máy điện hạt nhân dân dụng, nhưng uranium tinh chế ở độ cao là một phần thiết yếu của một quả bom hạt nhân.

Các biện pháp chế tài của Hoa Kỳ và Liên hiệp Âu châu áp đặt trong năm 2011 cũng đã cắt giảm lượng dầu xuất khẩu của Iran hơn 1 triệu thùng mỗi ngày.

Sự hối tiếc của bà Sherman

Các cuộc đàm phán quan trọng nhất từ nhiều năm giữa Tehran và các cường quốc Tây phương bắt đầu trong tháng này. Nhưng bà Sherman đã châm ngòi cho một cuộc tranh luận sôi nổi tại Iran hồi đầu tháng này khi tuyên bố Hoa Kỳ phải thận trọng về việc đi đến một thỏa thuận hạt nhân với Tehran bổi vì kinh nghiệm mới đây với phía Iran có liên quan đến chương trình nguyên tử của họ cho thấy “lừa dối nằm trong DNA của họ.”

Trong cuộc phỏng vấn hôm thứ sáu với đài VOA, bà Sherman tỏ ra hối tiếc về nhận định đó, đưa ra trong cuộc điều trần trước một uỷ ban Thượng viện vào ngày 3 tháng 10. Bà thú nhận các nhận định đó đã gây quan ngại trong dân chúng Iran và người Mỹ gốc Iran.

Bà Sherman nói: “Tôi nghĩ những lời tuyên bố đó để cập đến một sự mất tin tưởng sâu xa mà Tổng thống Obama đã bàn đến và chúng ta thực sự phải tìm cách khắc phục sự mất tin tưởng đó. Tôi nghĩ các cuộc thuơng nghị về hạt nhân này sẽ giúp chúng ta làm được điều đó. Sẽ phải mất một thời gian. Như ông nói khi có sự mất tin tưởng từ nhiều chục năm từ 1979 trong cuộc cách mạng Iran, thì phải mất một thời gian để vượt qua điều đó. Cả hai phía chíng ta cần phải cố gắng.”

Nhận định về DNA của bà Sherman đã gây phẫn nộ trong các phần tử cứng rắn và các cơ quan truyền thông của Iran.

Trong một bài xã luận đăng trên trang nhất, một tờ báo thân cận với Lãnh tụ Tối cao Iran Ayatollah Ali Khamenei đã kêu gọi Iran tẩy chay các cuộc đàm phán hạt nhân với phương Tây nếu bà Sherman có mặt. Một hình biếm họa do thông tấn xã Fars của Iran mô tả bà Sherman như một bà phù thủy cưỡi chối.

Tuy nhiên, trong cuộc phỏng vấn với VOA, bà Sherman không tỏ dấu hiệu nào cho thấy bà sẽ rút ra khỏi các cuộc đàm phán.

Mãi cho đến trước khi diễn ra các cuộc họp trong tháng này ở Geneva, các cuộc đàm phán về chương trình nguyên tử của Iran dường như đã đạt được đôi chút tiến bộ trong những năm gần đây.

Nhưng đã có những dấu hiệu hoà dịu kể từ sau khi ông Hassan Rouhani tương đối ôn hòa được bầu lên làm tổng thống hồi tháng 6. Ông đã hứa sẽ lãnh đạo một nỗ lực ngoại giao để các biện pháp chế tài kinh tế nhắm vào Iran được nới lỏng.

Các cuộc đàm phán ở Geneva giữa Iran và nhóm P5+1 - gồm 5 thành viên thường trực của Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc, cộng với Ðức – đã chấm dứt với những thẩm định lạc quan từ cả hai bên.

Thêm các cuộc đàm phán giữa các bên dự trù được tổ chức vào ngày 7 tháng 11. Các cuộc đàm phán ở Geneva là các cuộc họp đầu tiên kể từ khi ông Rouhani đắc cử.

Mặt khác, Tổng thống Obama và ông Rouhani cũng đã mở một cuộc điện đàm ngắn vào ngày 20 tháng 9, là cuộc tiếp xúc trực tiếp đầu tiên giữa giới lãnh đạo cấp cao của hai nước từ hơn 3 thập niên.