Một trường đại học tại miền Tây của bang Texas có một trung tâm bảo quản các tư liệu liên quan đến chiến tranh Việt Nam. Tuy nhiên, trong bài tường trình hôm nay, Huy Phương chỉ nói về các chương trình giúp đỡ nhân đạo và kỹ thuật cho Việt Nam của trung tâm này, và để dành phần nói về Văn Khố Việt Nam vào ngày mai.
Cách nay 14 năm, vào tháng 5 năm 1989, một nhóm cựu chiến binh tại Trường Đại Học Tổng Hợp ở miền Tây Texas, từng tham chiến ở Việt Nam, đã thu thập những tư liệu của những cựu chiến binh trong vùng để sinh viên có thêm công cụ học hành. Từ bước khởi đầu đó, đã tiến đến một kho tài liệu về chiến tranh Việt Nam. Chúng tôi xin nói về kho này trong một bài khác, và bài tường trình hôm nay chỉ nói về những hoạt động có tính cách nhân đạo và kỹ thuật mà trường đại học này đang dành cho Việt Nam.
Trụ cột của chương trình này là giáo sư Tiến Sĩ James Reckner, một cựu sĩ quan Hải quân đã từng phục vụ 2 nhiệm kỳ tại vùng đồng bằng sông Cửu Long.
Theo lời ông Reckner, các chương trình giúp đỡ nhân đạo và kỹ thuật chỉ mới bắt đầu cách nay 5 năm. Về mặt giáo dục, Trường Đại Học Tổng Hợp miền Tây Texas hợp tác với trường đại học Hà Nội, Huế, thành phố Hồ Chí Minh, Cần Thơ, và trường đại học cộng đồng Kiên Giang.
Chúng tôi giúp vài trăm học bổng, mỗi học bổng là 100 đôla cho sinh viên các trường này. Muốn nhận học bổng, sinh viên phải có nhu cầu tài chính, học khá, và được hiệu trưởng hoặc hiệu phó đề nghị. Chúng tôi không buộc sinh viên phải theo ngành nào hoặc không cần biết lập trường chính trị của họ. Mục tiêu của chúng tôi là chỉ giúp giới trẻ có thêm phương tiện học hành. Đến đây chắc có người thắc mắc: làm sao bảo đảm số tiền này thực sự đến tay sinh viên. Rất là đơn giản! Chúng tôi trao phong bì tiền tận tay cho sinh viên khi chúng tôi hẹn gặp họ ở trường. Nếu trường nào không cho chúng tôi trao tiền kiểu này thì chúng tôi cầm tiền sang trường khác, nơi có ban giám hiệu cởi mở hơn.
Cũng trong lĩnh vực giáo dục, Trường Đại Học Tổng Hợp Miền Tây Texas đã đóng vai trò giới thiệu để các đại học cộng đồng ở Hoa Kỳ giúp đỡ Việt Nam lập những đại học cộng đồng theo kiểu Hoa Kỳ, nhưng có cải biên đôi chút, để phù hợp với điều kiện Việt Nam.
Trong lĩnh vực kỹ thuật, Trường Đại Học Tổng Hợp Miền Tây Texas đã hợp tác với hãng giày Nike để chuyển giao một vài công nghệ về thuộc da cho Việt Nam. Dự án này nhằm giúp loại bỏ chất kềm trong các loại da dùng để sản xuất giày dép, không cho chất độc này thải ra trên đất Việt Nam, giúp giảm bớt nguy hại về môi trường. Điều đặc biệt là trong khi tiến hành dự án này, các nhà nghiên cứu đã tìm được một chất tồn lưu, đem làm phân bón cho các cánh đồng lúa rất tốt. Các nhà nghiên cứu của Trường Đại Học Tổng Hợp Miền Tây Texas đã đến Việt Nam để biểu diễn và chuyển giao các công nghệ này cho ngành làm hàng da tại thành phố Hồ Chí Minh.
Trong lĩnh vực nông nghiệp, Trường Đại Học Tổng Hợp Miền Tây Texas có một dự án giúp đỡ Việt Nam về mặt bông vải. Giáo sư Rechner cho biết:
Trong năm nay, chúng tôi được sự tài trợ của bộ Nông Nghiệp Hoa Kỳ để đem các chuyên viên ngành dệt may của Việt Nam đến trường chúng tôi để học về bông vải, kế tiếp là các cuộc hội thảo ở Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh để bàn về cách thức thu mua, tài trợ, và chuyên chở bông vải của Hoa Kỳ sang Việt Nam.
Về mặt y tế, Trường Đại Học Tổng Hợp Miền Tây Texas đang giúp đại học Y Dược thành phố Hồ Chí Minh soạn một chương trình để lấy bằng Thạc Sĩ về ngành Điều Dưỡng. Tuy nhiên theo lời giáo sư Rechner, dự án nhân đạo mà cá nhân ông ưa thích và bỏ nhiều công sức nhất, là chương trình Hoa Sữa ở Hà Nội. Ông cho biết:
Với trường Hoa Sữa ở Hà Nội, chúng tôi thâu nhận trẻ lang thang trên đường phố, dạy cho các em trở thành đầu bếp, thợ làm bánh, hoặc nhân viên phục vụ trong nhà hàng. Đặc biệt, chúng tôi cũng thâu nhận các em bị điếc, dạy cho các em có nghề thêu đan, tạo cho các em có một cơ hội tiến thân, trong một xã hội mà trẻ em có khuyết tật thường bị bỏ bê. Nay mai, chúng tôi sẽ soạn xong một tập sách bằng tiếng Việt, dựa trên ngôn ngữ bằng ký hiệu của người khiếm thính, để giúp các em bị điếc nào muốn học nghề thêu đan.
Cuối cùng ông cho biết một vài kỷ niệm đáng ghi nhớ.
Một nữ sinh viên đã cám ơn tôi và bật khóc sau khi nhận học bổng. Thực ra món tiền chẳng có là bao. Đối với trẻ em Mỹ thì ăn xài hai ngày cuối tuần cũng hết số tiền đó, nhưng đối với trẻ em thì quả là một món tiền lớn. Trẻ em Việt Nam không có tội tình gì. Chúng ta đừng bắt chúng phải chịu đựng hậu quả những lỗi lầm, thất bại mà chúng ta đã gây ra.
Quý vị vừa nghe giáo sư Rechner trình bày những giúp đỡ nhân đạo và kỹ thuật mà Trường Đại Học Tổng Hợp Miền Tây Texas đã dành cho Việt Nam. Trong bài tường trình vào ngày mai, cũng vào giờ này, chúng tôi sẽ giới thiệu một hoạt động chủ lực của trường này có liên quan đến chiến tranh Việt Nam. Đó là văn khố Việt Nam, nơi chứa tài liệu về chiến tranh Việt Nam lớn nhất trên thế giới.
