Vấn đề chứng nhận hay được công nhận của các trường đại học ở Mỹ là một vấn đề khá phức tạp và thường gây bối rối chẳng những cho người nước ngoài mà còn cho chính những người bản xứ. Nhiều người không biết rõ là bằng cấp mà họ được cấp phát từ một trường đại học nào đó trong số hơn 10000 trường đại học ở Mỹ có được công nhận hay không.
Thưa quí thính giả và các bạn sinh viên học sinh, có lẽ quí vị và các bạn cũng biết rằng Hoa Kỳ là quốc gia có nhiều trường đại học nhất trên thế giới. Trong số ước chừng hơn 10000 trường đại học ở Mỹ, có những trường được xếp vào hạng có giá trị nhất thế giới nhưng cũng có nhiều trường thuộc loại tệ nhất thế giới; thậm chí còn có một số trường tuy vẫn mang danh nghĩa là trường đại học nhưng thật ra lại là nơi chuyên mua bán bằng cấp, thường được gọi là degree mills trong tiếng Anh. Tình trạng này phát xuất một phần từ việc không hề có một cơ quan nào trong chính phủ liên bang Hoa Kỳ phụ trách việc giám định phẩm chất của các cơ sở giáo dục bậc cao đẳng. Trong những năm gần đây, khi tiến hành công tác tuyển sinh tại các quốc gia ở Á Châu, có một số đại học Mỹ nói rằng trường của họ được Bộ Giáo dục Hoa Kỳ thừa nhận. Nhưng thật ra, không giống như tình trạng ở hầu hết các nước khác trên thế giới, Bộ Giáo dục Hoa Kỳ không hề chứng nhận cho bất cứ đại học nào cả.
Tại Hoa Kỳ, việc giám định hay chứng nhận này, được gọi là accreditation, là một quá trình có tính chất hoàn toàn tự nguyện và được thực hiện bởi những tổ chức của tư nhân. Theo thông lệ, các cơ quan hay tổ chức chứng nhận hợp tác với các trường đại học để đưa ra những tiêu chuẩn về phẩm chất và các đại học dựa vào những tiêu chuẩn đó để tự đánh giá và nộp đơn xin được chứng nhận. Đại học nào đã được chứng nhận thì phải chịu sự giám sát của cơ quan chứng nhận, và mỗi năm họ phải nộp cho cơ quan chứng nhận một báo cáo tổng quát, mỗi 5 năm phải nộp một báo cáo chi tiết, và mỗi 10 năm phải trải qua thủ tục xin tái chứng nhận một lần.
Chính vì không có một thẩm quyền trung ương để thống nhất quản lý, cho nên trong số khá đông các cơ quan chứng nhận ở Mỹ, có những cơ quan làm việc đàng hoàng và những cơ quan xấu, có những cơ quan được công nhận và những cơ quan không được công nhận. Vì tình trạng khá phức tạp như vừa kể, cho nên khi có một đại học nào đó ở Mỹ nói rằng "Chúng tôi là trường được chứng nhận", câu nói đó không có ý nghĩa gì cả. Bởi vì vấn đề quan trọng ở đây là trường đó được ai chứng nhận. Có một số trường ở Mỹ thậm chí còn tự thành lập một cơ quan chứng nhận để có thể nói rằng "Trường của chúng tôi là trường được chứng nhận"!
Theo các chuyên gia giáo dục, để biết được một cơ quan chứng nhận có uy tín hay không, chúng ta có thể dựa vào một trong 4 yếu tố sau đây:
1. Có được sự thừa nhận của Hội đồng Chứng nhận Giáo dục Cao Đẳng, gọi tắt là CHEA theo tên tiếng Anh là The Council on Higher Education Accreditation, trụ sở đặt tại thủ đô Washington.
2. Có được sự thừa nhận của Bộ Giáo dục Hoa Kỳ.
3. Có được sự thừa nhận của Bộ Giáo dục của những nước khác, và
4. Những trường được họ chứng nhận thường được liệt kê trong những cuốn niên giám đại học của các tổ chức quốc tế có uy tín, như "Sổ Tay Đại học Quốc Tế" (International Handbook of Universities) do cơ quan Unesco của Liên Hiệp Quốc ấn hành.
Hiện nay, bên cạnh những cơ quan chứng nhận hoạt động độc lập, còn có 6 hiệp hội chứng nhận cấp vùng (hay regional accreditors) được phân chia theo 6 khu vực địa lý của nước Mỹ. Mỗi hiệp hội cấp vùng này có quyền chứng nhận cho toàn bộ các phân khoa của một trường đại học. Thêm vào đó, còn có khoảng 80 cơ quan chứng nhận của những tổ chức chuyên môn, như Hiệp Hội Tâm Lý Học Hoa Kỳ chẳng hạn. Những tổ chức chuyên môn này có quyền chứng nhận cho một trường chuyên khoa hoặc một phân khoa của một viện đại học. Trong một số ngành nghề, như ngành Y tá, sự chứng nhận của tổ chức chuyên môn có tầm quan trọng tương đương hoặc cao hơn sự chứng nhận của hiệp hội chứng nhận cấp vùng.
Có một số từ ngữ thường xử dụng bởi một số đại học không được chứng nhận với mục đích tạo ra một ấn tượng nơi người đọc là trường của họ là một cơ sở giáo dục chính qui hay có uy tín. Các chuyên gia giáo dục khuyên mọi người nên cẩn thận đối với những trường tự xưng là: Ðang xin được chứng nhận, đã được cấp phép, có đăng ký, hay được công nhận.
Có khoảng 3000 trường đại học ở Mỹ được 6 hiệp hội cấp vùng chứng nhận phẩm chất giáo dục. Hầu hết các tín chỉ và bằng cấp của những trường vừa kể đều được xã hội và các đại học khác thừa nhận. Để biết được cơ quan chứng nhận nào được sự thừa nhận của Bộ Giáo dục Hoa Kỳ hay của Hội đồng Chứng nhận Giáo dục Cao Đẳng, các bạn có thể vào hai địa chỉ internet sau đây: www.ed.gov và www.Chea.org
