Tòa Bạch Ốc cho hay sẽ trực tiếp giám sát một đơn vị mới đang được thành lập để thẩm vấn các tù nhân khủng bố có giá trị cao. Thông báo được đưa ra ngày thứ hai vào lúc chính quyền Obama bổ nhiệm một công tố viên liên bang, người sẽ phụ trách điều tra các trường hợp ngược đãi tù nhân trước đây. Thông tín viên đài VOA Michael Bowman tại thủ đô Washington ghi nhận chi tiết trong bài tường thuật sau đây.
Từ nhiều năm nay, Cơ quan Tình báo Trung Ương CIA đã đứng ở tuyến đầu trong các nỗ lực của Hoa Kỳ nhằm rút thông tin từ các nghi can khủng bố trong thời đại sau biến cố 11 tháng 9. Vai trò này đang thay đổi, theo tuyên bố của phát ngôn viên Tòa Bạch Ốc Bill Burton.
Ông Burton nói: “Tổng thống, dựa vào đề nghị nhất trí của lực lượng đặc nhiệm liên cơ quan về những vụ thẩm vấn và tù nhân, đã thành lập một nhóm mới, đặt tên là Nhóm Thẩm vấn Giá trị Cao, trực thuộc Cục Điều tra Liên bang FBI. Và nhóm này sẽ quy tụ tất cả các thành phần trong cộng đồng tình báo để thu thập tin tức tình báo tốt nhất có thể có được.”
Ông Burton phát biểu tại Massachusetts, nơi Tổng thống Barack Obama đang qua kỳ nghỉ một tuần lễ.
Các giới chức chính quyền cho hay: CIA sẽ tiếp tục tham gia các cuộc thẩm vấn, nhưng một viên chức của FBI sẽ chỉ huy nỗ lực với sự giám sát của Hội đồng An ninh Quốc gia, là cơ chế báo cáo trực tiếp lên Tổng thống.
Tổng thống Obama lên nhậm chức với lời hứa sẽ đặt việc tra tấn ra ngoài vòng pháp luật trong công tác thu thập tình báo. Nhưng những gì được gọi là tra tấn vẫn còn là vấn đề gây tranh luận ở Washington.
Chính quyền Bush đã cực lực bênh vực cho 'các kỹ thuật thẩm vấn được tăng cường' như không cho ngủ để thu thập tin tức của tù nhân, và thừa nhận rằng các biện pháp gay gắt hơn, như trấn nước, đã được sử dụng ngay sua khi xảy ra những vụ tấn công khủng bố ngày 11 tháng 9.
Chính quyền Obama đã không có hành động truy tố các cựu viên chức cấp cao trong chính quyền Bush về việc tra tấn, nhưng đã để ngỏ khả năng truy tố bất kỳ ai đã đi quá mức trong các hướng dẫn về đối xử với nghi can khủng bố dưới thời ông Bush.
Phát ngôn viên Tòa Bạch Ốc nói rằng quan điểm của Tổng thống Obam về vấn đề này vẫn không thay đổi.
Ông Burton nói: “Tổng thống đồng ý với Bộ trưởng Tư pháp rằng bất cứ ai thực hiện các biện pháp đã được phép của chính quyền Bush sẽ không bị truy tố. Nhưng chung cuộc, các quyết định về việc ai bị điều tra và ai bị truy tố tùy thuộc vào bộ trưởng tư pháp. Tổng thống nghĩ rằng ông Eric Holder, người được ông đề cử làm một vị bộ trưởng tư pháp rất độc lập, phải thực hiện các quyết định đó.”
Bộ trưởng Tư pháp Holder sau đó đã chỉ định công tố viên liên bang John Durham điều tra những vụ ngược đãi tù nhân. Ông Durham vốn đã điều tra vụ tiêu hủy hàng chục cuốn băng video về các vụ thẩm vấn của CIA có thể rọi thêm ánh sáng vào cách đối xử với tù nhân của Hoa Kỳ.
Trong khi đó, Bộ Tư pháp đã công bố một bản phúc trình từ năm 2004 của CIA đã được giải mật ghi rõ chi tiết các cuộc thẩm vấn trước đây với những nghi can khủng bố và các kỹ thuật đã được sử dụng.
Trong một trường hợp, một thẩm vấn viên của Hoa Kỳ theo báo có đã dọa giết con cái của thành viên chủ chốt al Qaida Khalid Sheikh Mohammed nếu các cuộc tấn công khủng bố mới được phát động nhắm vào Hoa Kỳ.
Đối với một số người, việc xem xét và công bố các hoạt động tình báo đã qua không phục vụ mục đích nào khác hơn là giúp cho các kẻ thù của nước Mỹ. Cựu phó tổng thống Dick Cheney cuối cùng đã phát biểu về đề tài này tại một diễn đàn ở Washington hồi tháng 5.
Ông Cheney nói: “Từ lúc khởi đầu chương trình thẩm vấn, đã chỉ có một mục đích quan trọng toàn diện được tập trung. Ấy là chúng ta truy tìm, và thu thập tin tức cụ thể về các kế hoạch khủng bố. Và gọi đây là một chương trình tra tấn có nghĩa là lăng mạ các chuyên gia tận tâm đã cứu mạng sống của người dân Mỹ. Sau vụ tấn công gây chết chóc và thiệt hại nhiều nhất từ trước đến nay, 7 năm rưỡi đã trôi qua mà không xảy ra thêm vụ nào không phải là một thành tích để khiển trách hay khinh thường, nhất là không thể bị coi là phạm tội được.”
Chính quyền Obama cho hay Hoa Kỳ sẽ theo các nguyên tắc thẩm vấn được đề ra trong Chỉ nam Hiện trường của Quân lực Hoa Kỳ, là văn bản theo đúng luật của Hoa Kỳ và quốc tế.
