Trong tuần qua vụ sát hại các em học sinh tại một trường học của người Amish trong quận Lancaster, bang Pennsylvania, đã gây bàng hoàng trong dư luận và khiến mọi người lại chú ý đến cộng đồng người Amish, một cộng đồng mà từ lâu đã có một lối sống cũng như cách sinh hoạt độc đáo, khác biệt hẳn với đời sống hiện đại của thế kỷ thứ 21 ở nước Mỹ. Lan Phương trong Lá Thư Mỹ Quốc hôm nay mời quí thính giả cùng tìm hiểu về cộng đồng người Amish trong vùng nông nghiệp của bang Pennsylvania:
Intercourse là 1 thị trấn nhỏ nhưng sầm uất trong quận Lancaster, bang Pennsylavania. Vì nằm ngay trên trục lộ nối liền hai thành phố lớn của bang là Philadelphia và Pittsburgh, thị trấn này là nơi mà dân chúng vùng quê thường hay đến để mua những hàng hóa cần thiết. Tuy nhiên, xe hơi hay các loại xe có gắn động cơ không phải là phương tiện chuyên chở duy nhất của những người đến thị trấn mua đồ tiếp liệu cho nhà cửa và nông trại của họ.
Quận Lancaster là quê hương của một cộng đồng người Amish lớn hàng thứ nhì tại Hoa Kỳ. Cộng đồng lớn nhất hiện hữu trong bang Ohio gần đó. Những người Thiên chúa Giáo Tin Lành này quả là một hiện tượng lạ lùng ngay trên nước Mỹ, quốc gia được coi là một trong những nước tân tiến nhất trên thế giới. Người Amish vẫn dùng xe ngựa và nhất định không sử dụng bất cứ những trang thiết bị gì có gắn động cơ hay chạy bằng điện.
Họ không gắn điện thoại, không dùng máy điện toán. Nhà cửa của họ không có đến cả một cái bóng đèn. Quần áo họ mặc may bằng thứ vải thô, màu đậm, trơn, không in hoa hay mẫu mã gì cho đẹp mắt. Ngay cả khi may quần áo họ cũng không dùng khuy nút hay dây kéo vì những thứ phụ tùng này được coi là vô ích, thừa thãi. Lối sống của người Amish gợi trí tò mò và thích thú cho quảng đại quần chúng Mỹ, và hằng năm cả ngàn người kéo nhau đến quận Lancaster để tìm hiểu về người Amish, như bà Julie Lee chẳng hạn:
Trước đây tôi thực sự chẳng biết gì nhiều về họ. Và điều mà chúng tôi thực sự bàn tán về họ thường không phải là điều thắc mắc họ là ai, mà là tại sao họ lại theo một lối sống như vậy. Và lúc nào tôi cũng cảm thấy họ không hẳn là khác lạ, nhưng khác với tôi, và tôi rất tò mò về họ.
Nhưng trong lúc có rất nhiều nơi trong quận Lancaster này để du khách có thể đến tìm hiểu về cộng đồng Amish thì những nơi như vậy lại không thực sự được điều hành bởi chính những người trong cộng đồng. Lý do là vì người Amish không muốn gia nhập vào dòng chính của xã hội. Họ là người sống trên đất Mỹ nhưng họ không thuộc về xã hội Mỹ. Họ trả thuế, vì luật pháp qui định họ phải làm như vậy. Nhưng họ không đi bầu hoặc cho con cái họ đến trường công lập. Họ cũng không chịu lãnh tiền hưu của chính phủ hay tham gia vào các chương trình liên bang dành cho những người cao niên để chăm sóc y tế cho họ. Ông Robert Allen là một tín đồ Tin Lành Mennonite làm việc tại Trung Tâm Văn Hóa Amish ở thị trấn Intercourse. Về mặt lý thuyết tôn giáo thì Tin Lành Mennonite cũng tương tự như Tin Lành Amish, và tin rằng chỉ có người trưởng thành mới được rửa tội. Một số người Tin Lành Mennonite cũng tập cách sống mà họ gọi là” đơn giản”. Ông Allen nói rằng những người này sống lối sống đó vì họ cho rằng xã hội Mỹ hiện đại làm cho cá nhân chia trí mà xa rời khỏi những điều thực sự quan trọng.
Những người trong các nhóm Tin Lành này không hề cho công nghệ tự nó, là điều xấu xa. Tuy nhiên đôi khi công nghệ không giúp người ta sống đúng với cuộc sống của một tín đồ Tin Lành chân chính. Lấy ví dụ, những người Amish tránh không sử dụng điện, và một trong những lý do mà họ đưa ra ngay từ đầu là: ánh sáng đèn điện làm cho mọi người trong gia đình tản mạn ra nhiều phòng khác nhau hơn là quây quần lại với nhau ở trong một phòng. Đã vậy khi có điện thì người ta thường có khuynh hướng mua radio, truyền hình, xem video và những thứ khác. Đây là những phương tiện có thể đem những thứ không muốn vào tận trong nhà của quí vị.
99% trong số trên 200 ngàn người những người Amish toàn thế giới sinh sống tại Hoa Kỳ. 1% còn lại sống ngay bên kia biên giới Hoa Kỳ tại Canada. Phòng trào có tên là Anabaptist, tức là một nhóm Phản Thệ, trong số này có cả người Amish, khởi đầu từ thế kỷ thứ 16 tại Châu Âu, nhưng trong nhiều thập niên họ bị ngược đãi vì lý do tôn giáo khiến họ phải bỏ xứ di cư sang vùng mà giờ đây là bang Pennsylvania của Hoa Kỳ vào đầu thế kỷ thứ 18. Vùng đất này lúc đó còn là thuộc địa của Anh và quyền tự do tín ngưỡng được bảo đảm. Khi mới đến, những người Amish đều là các nông gia, giống như hầu hết mọi người vào thời ấy. Và cho dù nước Mỹ đã công nghiệp hóa hơn vào thế kỷ thứ 19 và 20 những người Amish vẫn tiếp tục sinh sống bằng nghề cày cấy, trồng trọt. Trong kinh thánh có không biết bao nhiêu sự tích nói về công việc đồng áng, thế nên người Amish tin rằng đó là cuộc sống mà thượng đế muốn họ sống. Theo ông Robert Allen thì đó là lý do tại sao khi mà bang Pennsylvania ngày càng đô thị hóa hơn thì nhiều người Amish đã dọn đi nơi khác.
Cứ 20 năm thì số dân Amish lại tăng lên khoảng gấp đôi, vì thế lúc nào cũng có nhu cầu về đất đai, loại đất cho họ canh tác.Đất canh tác trong khu vực này quá đắt, vì thế đã có thêm nhiều khu vực mới của người Amish ở những nơi trước kia không hề thấy bóng dáng của họ. 90% tất cả các khu lập cư của người Amish đã được thành lập kể từ khi thế chiến thứ hai kết thúc.
Và tại 21 bang khác nhau, nơi mà có người Amish lập nghiệp, hầu hết họ đều được chấp nhận và nể vì. Nhưng không phải tất cả mọi chuyện đều tốt đẹp như vậy. Chủ nghĩa hiếu hòa là một yếu tố chính trong lý thuyết tôn giáo của họ, nên trong thời kỳ thế chiến thứ hai, người Amish bị khinh bỉ vì họ từ chối không tham gia chiến tranh. Ngay cả đến những năm của thập niên 1980, chủ nghĩa hiếu hòa và lối sống chống lại các phương tiện hiện đại của họ vẫn còn bị nhiều người coi là không thể chấp nhận được. Nhưng từ 20 năm trở lại đây, công nghệ đã khiến cho đời sống tại Hoa Kỳ trở nên quá phức tạp và hối hả đến chóng mặt khiến nhiều người lại thấy lối sống đơn giản của người Amish trở nên hấp dẫn. Không nhất thiết là người ta phải sống một lối sống như vậy, nhưng dân chúng Mỹ thực sự muốn tìm hiểu, cho dù người Amish không hề muốn bước chân ra khỏi cộng đồng của họ mà rao giảng niềm tin cho bất cứ ai.
