Đại Hội 10 của đảng cộng sản Việt Nam bầu lại ông Nông Đức Mạnh làm tổng bí thư cho nhiệm kỳ 5 năm lần thứ nhì. Đại hội đã chọn bộ chính trị và ban chấp hành trung ương với rất nhiều gương mặt mới.
Theo phái viên Matt Steinglass của VOA đang công tác tại Hà Nội, sự hồi hộp trông đợi ai sẽ là người lãnh đạo đảng Cộng sản Việt Nam trong 5 năm sắp tới đã chấm dứt vào sáng thứ ba tại phiên họp bế mạc đại hội 10, khi ủy viên bộ chính trị Trương Tấn Sang loan báo người được các đảng viên bầu làm tổng bí thư
Ông Mạnh, 65 tuổi đã giữ chức tổng bí thư từ năm 2001. Việc ông được bầu lại đánh dấu một sự liên tục vào thời điểm có sự thay đổi đáng kể trong ban lãnh đạo đảng.
Đại hội Đảng đã bầu 8 ủy viên mới trong bộ chính trị gồm 14 ủy viên. Tại đại hội năm 2001, chỉ có 4 ủy viên mới được chọn. Về ban chấp hành trung ương thì trong số 160 ủy viên, có tới 78 ủy viên, tức là gần một nửa là những người mới.
Thủ tướng Phan văn Khải, 72 tuổi, và chủ tịch nước Trần Đức Lương, 68 tuổi, đã rút tên ra khỏi ban chấp hành, có nghĩa là họ không tiếp tục giữ chức vụ nữa. Quốc hội sẽ chính thức bầu những người thay thế hai nhân vật này trong phiên họp tới, chưa được định vào lúc nào.
Nhiều đảng viên và quan sát viên chính trị cho rằng phó thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, 56 tuổi, sẽ lên giữ chức thủ tướng. Người ta cũng trông đợi tân chủ tịch nước sẽ là ông Nguyễn Minh Triết, 62 tuổi, hiện đang là bí thư thành ủy thành phố Hồ Chí Minh.
Đại hội diễn ra dưới bóng của một vụ tai tiếng tham nhũng nhiều triệu đôla ở bộ Giao thông Vận tải, trong đó nhiều giới chức cao cấp đã từ chức hoặc bị bắt giữ.
Ông David Koh, một chuyên gia về chính trị Việt Nam tại Trung tâm Nghiên cứu Đông Nam Á ở Singapore, nói rằng tham nhũng đã được đưa lên ưu tiên cao trong lịch trình thảo luận tại Đại Hội. Tuy nhiên ông nhận xét rằng vào lúc Đại hội bế mạc, không có ai mất ghế trong ban chấp hành trung ương hay trong bộ chính trị vì tham nhũng cả.
“Tham nhũng dứt khoát đã tác động đến Đại Hội một cách nào đó ở điểm là vấn đề này đã nâng cao cảnh giác của các đại biểu tại Đại hội và ban chấp hành trung ương là họ thực sự phải đặt đúng người vào đúng chỗ. Đúng người có nghĩa là những người được tiếng là thanh liêm và có đạo đức.”
Đại hội cũng đã phê chuẩn nội quy mới, kêu gọi các đảng viên chống tham nhũng. Ông Nguyễn Sĩ Dũng, phó chủ tịch Quốc hội, nói rằng sự kiện này phản ánh sự nổi bật của vấn đề.
“Vấn đề này rất quan trọng. Có thể đó là vấn đề nóng hổi nhất trong nhiệm kỳ tới của đảng. Yêu cầu có chức năng nhìn xa trông rộng của mọi tổ chức đảng là một công cụ mạnh khác để chống tham nhũng.”
Một vấn đề khác cũng được theo dõi sát là Đại hội sẽ giải quyết ra sao vấn đề khu vực tư nhân đối với khu vực quốc doanh. Lần đầu tiên, hiến chương mới của đảng công bố là các đảng viên có thể tham gia vào kinh tế tư nhân.
Ông Dũng nghĩ rằng đây là một chuyển biến quan trọng.
“Nếu đảng cho phép đảng viên làm kinh tế, thì chắc hẳn các doanh gia sẽ cảm thấy dễ chịu hơn. Đó là điều rất quan trọng.”
Nhưng theo ông Koh, thì trên thực tế, nhiều đảng viên đã có những quan hệ với kinh tế tư nhân, hoặc trực tiếp, hoặc qua các thân nhân.
“Việc quyết định chính sách tại Việt Nam thường dựa vào thực tế. Theo tôi, đây chỉ là một trường hợp chính sách đuổi theo thực tế.”
Sự thay đổi trong luật lệ phản ánh vai trò ngày càng quan trọng của kinh tế tư nhân trong nền kinh tế của cả nước.
Bất kể vai trò của kinh tế tư nhân, đảng cộng sản Việt Nam vẫn muốn chứng tỏ là một số việc vẫn không thay đổi – kể cả sứ mạng chính thức của đảng.
Khi được hỏi về việc tổng bí thư Nông Dức Mạnh được tái bầu vào chức vụ thêm một nhiệm kỳ 5 năm nữa, giáo sư Carlyle A. Thayer thuộc viện đại học quốc phòng Australia cho biết ý kiến như sau:
“Ông Nông Đức Mạnh đã vượt qua được những thử thách trước khi đại hội khai mạc và đã nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ của các đại biểu. Ông Mạnh đã mưu tìm được sự đồng thuận trong đảng cộng sản, khắc phục được những tranh chấp nội bộ và thu hút được sự đầu tư của nước ngoài. Và đảng cộng sản sẽ tíêp tục theo đuổi đường lối đã vạch sẵn.”
Bàn về việc phó thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng có thể được chọn làm thủ tướng, giáo sư Thayer nói:
“Ông Nguyễn Tấn Dũng sẽ tiếp tục công cuộc hội nhập kinh tế của Việtnam vào cộng đồng quốc tế. Ông đã được chuẩn bị kỹ càng để đảm nhận chức vụ mới này. Ông đã thu hút được một mạng lưới ủng hộ từ phía đảng cộng sản, quân đội và các ngân hàng nhà nước. Ông rất thành công ở nam bộ Việt Nam và trong giới doanh thương nước ngoài.”
Còn giáo sư Adam Fforde, giám đốc tổ chức Adam Fforde and Associates ở Australia, cho biết ý kiến như sau về việc ông Nông Đức Mạnh được bầu lại vào chức tổng bí thư đảng cộng sản.
“Chúng ta sẽ nhìn thấý công cuộc chiến đấu chống tham nhũng và cải cách kinh tế tiến hành tốt đẹp hơn, nhưng những cải cách chính trị chắc sẽ bị đình hoãn.”
Khi bàn về việc phó thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng có thể được chọn làm thủ tướng, giáo sư Fforde nói:
“Động lực thúc đẩy công cuộc hội nhập kinh tế tại Việt Nam rất mạnh, Ông Dũng là người rất thông minh và tương đối trẻ tuổi. Ông chắc sẽ cố làm nhiều điều. Tuy nhiên, đây sẽ là một điều khá rủi ro nếu không có cải cách chính trị đi kèm.”
