MANILA —
Chính phủ Philippines, theo dự liệu, sẽ ký một hiệp định hòa bình vĩnh viễn với tổ chức phiến quân Hồi Giáo lớn nhất tại nước họ trong nay mai. Các giới chức có một tháng để soạn thảo một dự luật cho một vùng tự trị được gọi là Bangsamoro, tại miền nam Philippines với khối dân đa số theo Hồi Giáo. Hiệp định này sẽ chấm dứt nhiều thập niên giao tranh làm hơn 120 ngàn người thiệt mạng.
Ủy ban Chuyển tiếp Bangsamoro phải đệ trình bản dự thảo đầu tiên của hiệp định cho Văn phòng của Tổng thống chậm nhất là ngày 31 tháng Ba. Sau đó, văn kiện này sẽ được nộp cho quốc hội trước khi các nhà lập pháp nghỉ hè.
Toàn bộ tiến trình được quy định theo một thời biểu chặt chẽ cần phải hoàn tất kịp thời cho cuộc bầu cử năm 2016.
Ông Mohagher Iqbal, người đứng đầu Ủy ban Chuyển tiếp phát biểu như sau:
“Chiến trận giờ đây đã chuyển sang một giai đoạn có tính chất xây dựng nhiều hơn với việc quốc hội và các ngành khác của chính phủ nhận thức rằng những thành tố thiết yếu trong các thỏa thuận đó sẽ được soạn thảo thành luật. Trên thực tế đây là một hình thức giao tiếp mới, không quen thuộc đối với riêng tôi.”
Trong 40 năm, ông Iqbal, một thành viên cao cấp trong Mặt trận Giải phóng Hồi Giáo Moro, gọi tắt là MILF, đã chiến đấu chống lại chính phủ Philippines để đòi quyền tự quyết cho người Hồi Giáo. Sau đó, ông trở thành trưởng đoàn thương thuyết trong các cuộc hòa đàm hơn 10 năm trước đây và bây giờ là chủ tịch ủy ban chuyển tiếp, qui tụ các cựu phiến quân, các giới chức chính phủ và xã hội dân sự. Ủy ban này sẽ soạn thảo dự luật để thiết lập một vùng tự trị mới được gọi là “Bangsamoro”.
Dự luật được đề nghị này sẽ xác định quyền hạn và cấu trúc của Bangsamoro. Khu vực mới này dự kiến sẽ có chính phủ theo chế độ đại nghị với khả năng tạo nguồn thu nhập riêng và thiết lập cơ quan thi hành công lực riêng, cùng với những quyền hạn khác. Chính phủ trung ương Philippines sẽ lo liệu các vấn đề quốc phòng, chỉ tệ và dịch vụ bưu chính.
Nhưng, theo ông Rommel Banlaoi, giám đốc điều hành Viện nghiên cứu các vấn đề Hòa bình, Bạo lực và Khủng bố của Philippines thì bước kế tiếp sẽ là một “khó khăn to lớn”. Ông nói:
“Giờ đây quốc hội là chiến trường chính bởi vì có những thành viên của quốc hội đã bày tỏ những nghi ngại của họ đối với Chính phủ Bangsamoro theo đề nghị và đồng thời cũng có những mối lo ngại về phía các thành viên khác cho rằng thỏa thuận này đã dành quá nhiều quyền cho MILF.”
Ông Banlaoi nêu lên lịch sử của quốc hội Philippines trong việc tranh luận về các dự luật đôi khi mất nhiều năm. Thêm nữa, ông nói rằng một số giới chức địa phương cũng có những e ngại về việc bị mất đi cơ sở quyền lực của họ khi một cấu trúc mới được thành lập. Ông nói rằng, một thách thức khác nữa là các phe Hồi Giáo phản đối thỏa thuận này đã quay ra sử dụng bạo lực.
Trên cơ bản thì khu vực được đề nghị này sẽ thay thế cho một vùng tự trị hiện có, được thành lập theo một hiệp định năm 1996 ký kết bởi một tổ chức phiến quân nhỏ hơn, có tên là Mặt trận Giải phóng Quốc Gia Moro.
Tình huống lý tưởng là làm sao để quốc hội thông qua thỏa thuận này vào cuối năm, ngõ hầu các cư dân trong vùng được đề nghị có thể quyết định trong một cuộc trưng cầu dân ý vào năm 2015 là họ có muốn là một phần của thực thể mới này hay không. Một khi ranh giới của vùng này được xác định, họ sẽ bầu các nhà lãnh đạo trong cuộc bầu cử quốc gia vào năm 2016. Đó cũng là lúc nhiệm kỳ của Tổng thống Philippines Benigno Aquino chấm dứt.
Trong một bài diễn văn hồi đầu tuần này, Cố vấn của Tổng thống về vấn đề Hòa bình, bà Teresita Deles, nói rằng tiến trình hòa bình có sự ủng hộ mạnh mẽ. Nhưng bà cũng nêu ra một số khó khăn trước mắt:
"Chúng tôi dự kiến là Bộ luật Cơ bản của Bangsamoro sẽ được Quốc hội xem xét thật kỹ lưỡng. Chúng tôi phải tranh đấu cho bộ luật này một cách tuyệt đối minh bạch và chuyên nghiệp, đặt quyền lợi quốc gia lên trên hết. Trong vấn đề này, chúng tôi có sự ủng hộ đầy đủ của giới lãnh đạo quốc gia."
Ông Rommel Banlaoi cảnh báo rằng nếu vội vã để cho đạo luật được thông qua, một số điều khoản của bộ luật có thể bị làm cho suy yếu. Nhưng ông Mohagher Iqbal nói rằng Bộ luật Cơ bản sẽ mang tính chất “uyển chuyển”, bởi vì Nghị viện mới của vùng Bangsomoro sẽ quyết định về những vấn đề chi tiết mà trước đây một số người muốn được qui định trong bộ luật này.
Ủy ban Chuyển tiếp Bangsamoro phải đệ trình bản dự thảo đầu tiên của hiệp định cho Văn phòng của Tổng thống chậm nhất là ngày 31 tháng Ba. Sau đó, văn kiện này sẽ được nộp cho quốc hội trước khi các nhà lập pháp nghỉ hè.
Toàn bộ tiến trình được quy định theo một thời biểu chặt chẽ cần phải hoàn tất kịp thời cho cuộc bầu cử năm 2016.
Ông Mohagher Iqbal, người đứng đầu Ủy ban Chuyển tiếp phát biểu như sau:
“Chiến trận giờ đây đã chuyển sang một giai đoạn có tính chất xây dựng nhiều hơn với việc quốc hội và các ngành khác của chính phủ nhận thức rằng những thành tố thiết yếu trong các thỏa thuận đó sẽ được soạn thảo thành luật. Trên thực tế đây là một hình thức giao tiếp mới, không quen thuộc đối với riêng tôi.”
Trong 40 năm, ông Iqbal, một thành viên cao cấp trong Mặt trận Giải phóng Hồi Giáo Moro, gọi tắt là MILF, đã chiến đấu chống lại chính phủ Philippines để đòi quyền tự quyết cho người Hồi Giáo. Sau đó, ông trở thành trưởng đoàn thương thuyết trong các cuộc hòa đàm hơn 10 năm trước đây và bây giờ là chủ tịch ủy ban chuyển tiếp, qui tụ các cựu phiến quân, các giới chức chính phủ và xã hội dân sự. Ủy ban này sẽ soạn thảo dự luật để thiết lập một vùng tự trị mới được gọi là “Bangsamoro”.
Dự luật được đề nghị này sẽ xác định quyền hạn và cấu trúc của Bangsamoro. Khu vực mới này dự kiến sẽ có chính phủ theo chế độ đại nghị với khả năng tạo nguồn thu nhập riêng và thiết lập cơ quan thi hành công lực riêng, cùng với những quyền hạn khác. Chính phủ trung ương Philippines sẽ lo liệu các vấn đề quốc phòng, chỉ tệ và dịch vụ bưu chính.
Nhưng, theo ông Rommel Banlaoi, giám đốc điều hành Viện nghiên cứu các vấn đề Hòa bình, Bạo lực và Khủng bố của Philippines thì bước kế tiếp sẽ là một “khó khăn to lớn”. Ông nói:
“Giờ đây quốc hội là chiến trường chính bởi vì có những thành viên của quốc hội đã bày tỏ những nghi ngại của họ đối với Chính phủ Bangsamoro theo đề nghị và đồng thời cũng có những mối lo ngại về phía các thành viên khác cho rằng thỏa thuận này đã dành quá nhiều quyền cho MILF.”
Ông Banlaoi nêu lên lịch sử của quốc hội Philippines trong việc tranh luận về các dự luật đôi khi mất nhiều năm. Thêm nữa, ông nói rằng một số giới chức địa phương cũng có những e ngại về việc bị mất đi cơ sở quyền lực của họ khi một cấu trúc mới được thành lập. Ông nói rằng, một thách thức khác nữa là các phe Hồi Giáo phản đối thỏa thuận này đã quay ra sử dụng bạo lực.
Trên cơ bản thì khu vực được đề nghị này sẽ thay thế cho một vùng tự trị hiện có, được thành lập theo một hiệp định năm 1996 ký kết bởi một tổ chức phiến quân nhỏ hơn, có tên là Mặt trận Giải phóng Quốc Gia Moro.
Tình huống lý tưởng là làm sao để quốc hội thông qua thỏa thuận này vào cuối năm, ngõ hầu các cư dân trong vùng được đề nghị có thể quyết định trong một cuộc trưng cầu dân ý vào năm 2015 là họ có muốn là một phần của thực thể mới này hay không. Một khi ranh giới của vùng này được xác định, họ sẽ bầu các nhà lãnh đạo trong cuộc bầu cử quốc gia vào năm 2016. Đó cũng là lúc nhiệm kỳ của Tổng thống Philippines Benigno Aquino chấm dứt.
Trong một bài diễn văn hồi đầu tuần này, Cố vấn của Tổng thống về vấn đề Hòa bình, bà Teresita Deles, nói rằng tiến trình hòa bình có sự ủng hộ mạnh mẽ. Nhưng bà cũng nêu ra một số khó khăn trước mắt:
"Chúng tôi dự kiến là Bộ luật Cơ bản của Bangsamoro sẽ được Quốc hội xem xét thật kỹ lưỡng. Chúng tôi phải tranh đấu cho bộ luật này một cách tuyệt đối minh bạch và chuyên nghiệp, đặt quyền lợi quốc gia lên trên hết. Trong vấn đề này, chúng tôi có sự ủng hộ đầy đủ của giới lãnh đạo quốc gia."
Ông Rommel Banlaoi cảnh báo rằng nếu vội vã để cho đạo luật được thông qua, một số điều khoản của bộ luật có thể bị làm cho suy yếu. Nhưng ông Mohagher Iqbal nói rằng Bộ luật Cơ bản sẽ mang tính chất “uyển chuyển”, bởi vì Nghị viện mới của vùng Bangsomoro sẽ quyết định về những vấn đề chi tiết mà trước đây một số người muốn được qui định trong bộ luật này.
