Gillian Parker
Pemba, Mozambique - Mozambique là một trong những nước có tỷ lệ tảo hôn cao nhất thế giới vì những tập tục xã hội và văn hóa cổ truyền, cho dù điều đó là bất hợp pháp. Tảo hôn làm nguy hại đến quyền giáo dục của các bé gái và có thể tác động tai hại đến sức khoẻ của các em. Liên hiệp châu Âu đã cam kết chấm dứt các vụ tảo hôn trong vòng một thế hệ.
Trong vùng ngoại ô Pemba đầy cát ở phía bắc Mozambique, em Rachel, 16 tuổi, đang nựng con gái của mình trên đầu gối trước khi trao đứa bé liên tục cựa quậy sang cho chị gái của em.
Rachel, không muốn tiết lộ tên thật và yêu cầu không thu âm, kể lại rằng mình đã có thai vào năm 14 tuổi như thế nào. Em nói “chị gái của em nài nỉ em tiếp tục đi học.” Em kể tiếp rằng “có rất nhiều người ở đây có con từ khi còn rất trẻ nhưng thông thường, họ bỏ học để kết hôn và sau đó tiếp tục mỗi năm sinh thêm một đứa con. Một số người nghĩ rằng kết hôn là một sự bảo đảm an toàn.”
Đây là một câu chuyện quen thuộc ở Mozambique, nơi mà 52% các em gái kết hôn trước khi tròn 18 tuổi.
Những buổi lễ với âm nhạc và những màn nhảy múa đánh dấu sự bắt đầu của một mùa các nghi thức nhập môn bí mật nhất ở Pemba. Các em gái bị buộc phải thôi học khi các em bắt đầu có kinh nguyệt, đôi khi ngay trước cả lúc đó. Các em sau đó bị những “matronas-những người lớn tuổi trong cộng đồng nữ giới” giữ lại nhiều ngày, nhiều tuần, hay thậm chí nhiều tháng, để trải qua một đợt huấn luyện trước khi kết hôn.
Có một điều được chấp nhận ở khu vực phía bắc này đó là lịch học ở trường được sắp xếp để phù hợp với kỳ huấn luyện làm vợ này.
Các nghi thức nhập môn chuẩn bị cho các em gái trước khi bước vào đời sống hôn nhân ở Mozambique với việc dạy cho các em cách phục tùng, những công việc nội trợ, nghệ thuật quyến rũ, và có thể bao gồm cả việc cắt bỏ bộ phận sinh dục nữ vì họ tin rằng điều đó sẽ làm gia tăng cảm giác khoái lạc cho người đàn ông.
Sau khi trải qua đợt nhập môn đó, những em gái được coi là đã sẵn sàng cho việc kết hôn.
Bà Francoise Moudouthe, đại diện của Tổ chức Girls Not Brides khu vực châu Phi, nói rằng tảo hôn thông thường dẫn đến việc các bé gái bị ép phải nghỉ học và sinh con ngay cả trước khi cơ thể của các em phát triển đầy đủ.
“Phần lớn các em được trông đợi sẽ quan hệ tình dục rất sớm, ngay cả trước khi cơ thể của các em sẵn sàng cho việc đó. Các em đó thường được trông đợi sẽ sinh con để chứng minh giá trị làm vợ của mình và những hậu quả của việc có thai sớm mà các em phải gánh chịu, đặc biệt là những cô dâu rất nhỏ tuổi, thực sự là rất kinh hoàng. Những em gái kết hôn trước 15 tuổi có khả năng tử vong hoặc bị thương trong khi mang thai cao gấp năm lần những em đã qua 19 tuổi.”
60 phần trăm các ca bệnh fistula hay còn gọi là bệnh rò sau khi sinh, nguyên nhân do quá trình sinh nở khó khăn trong thời gian kéo dài khiến người phụ nữ sau đó đi vệ sinh không kiểm soát, xảy ra ở các em gái dưới 18 tuổi.
Bà Nyaradzayi Gumbonzvanda, Đại sứ Thiện chí của Liên hiệp châu Âu cho chiến dịch chấm dứt nạn tảo hôn ở châu Phi, cho biết tảo hôn là một sự vi phạm quyền cơ bản của các em gái. Bà tin rằng nếu các chính phủ, các phong trào về phụ nữ và thanh niên, các nhà lãnh đạo tôn giáo cùng hợp tác với nhau, thì tảo hôn sẽ sớm được chấm dứt trong phạm vi một thế hệ.
“Vì nghèo đói mà kết hôn sớm không nên trở thành một sự lựa chọn. Điều quan trọng cho những em gái của chúng ta đó là quyền được giáo dục, không chỉ giáo dục ở bậc tiểu học, mà còn phải được chuyển tiếp lên cấp hai, cấp ba, đi làm hay tham gia kinh doanh v..v…Chúng ta cũng cần phải đề cập đến những thái độ cực kỳ gia trưởng khi các em gái được coi là những người vợ chứ không phải là một công dân. Các em gái không kết hôn với các em trai, các em kết hôn với những người đàn ông trưởng thành, những người cần phải có trách nhiệm.”
Bà Gumbonzvanda lý luận rằng những tập tục xã hội cổ truyền hiện tại ở Mozambique chuẩn bị cho các em gái trở thành một người phụ nữ không nên bị cấm mà cần phải được điều chỉnh với những thông điệp tích cực phù hợp với lứa tuổi hơn nhằm trang bị cho các em những kỹ năng cần thiết để các em không bị phụ thuộc vào cuộc hôn nhân.
Dần dần, những thái độ đang thay đổi ở Pemba khi những người đàn ông và phụ nữ ngày càng được tiếp xúc nhiều hơn với thông tin thông qua các kênh truyền thông và giáo dục tốt hơn.
Các chương trình phát thanh thiếu nhi tranh luận các vấn đề liên quan tới thanh niên, cho họ một tiếng nói lớn hơn trong cộng đồng. Các chiến dịch với quy mô toàn quốc nâng cao nhận thức về sức khỏe đang giúp các bậc phụ huynh hiểu hơn về những tác động có hại mà tảo hôn gây ra.
Cha mẹ của em Rachel đang trì hoãn việc hoàn thành những nghi thức nhập môn của em vì họ tin rằng điều này có thể giúp em tiếp tục đi học. Rachel nói rằng em thực sự rất thích học và khi em học xong, em muốn kiếm được một công việc, em muốn được độc lập về tài chính.
Đối với Rachel và những chị em của em, việc sống trong một căn nhà bê tông khiêm tốn ở Pemba khiến các em khát khao có được nhiều hơn những gì mà các em hiện đang có. Đó có thể là một xu hướng thời trang mới nhất, có thể là một chiếc điện thoại thông minh, hay cũng có thể là một sự nghiệp cho phép các em có được sự tự do và độc lập.
