Vào lúc Hoa Kỳ xây dựng một liên minh quốc tế chống lại các phần tử chủ chiến Nhà nước Hồi Giáo tại Syria và Iraq, Israel cũng có lợi trong kết quả của cuộc chiến nhưng vai trò của nước này có giới hạn.
Trong những ngày gần đây, Israel nhắc lại việc ủng hộ các nỗ lực của Hoa Kỳ. Bộ trưởng Ngoại giao Avigdor Lieberman gặp Ngoại trưởng Mỹ John Kerry tại Washington và nói rằng Israel muốn giúp nếu được mời, “khi xem xét đến những vấn đề nhạy cảm”và nhu cầu của Mỹ.
Ông Paul Pillar, một cựu viên chức tình báo Mỹ về các vấn đề Trung Đông, hiện là nhà nghiên cứu kỳ cựu tại Trung tâm Nghiên cứu An ninh của trường đại học Georgetown và Trung tâm An ninh và Tình báo Thế kỷ 21 thuộc Viện Brookings nói: “Israel lập luận rằng nước này sẽ là một vốn quí chiến lược của Hoa Kỳ và có thể được củng cố hơn nữa nếu Israel làm một cách công khai.”
Nhưng đây là một lời mời Hoa Kỳ không muốn đưa ra".
Ông Pillar giải thích là việc Israel dính líu đến, giống như trong Chiến tranh Vùng Vịnh, có thể làm làm cho các thành viên liên minh Ả Rập lánh xa. Ông nói: “Vì tình hình chính trị tại Trung Đông và cuộc tranh chấp không giải quyết được với người Palestine tiếp tục là một vấn đề nổi cộm, bất cứ sự dính líu nào của Israel vào những nỗ lực đa quốc trong vùng sẽ phản tác dụng.”
‘Hạn chế thân hữu’
Đây không phải lần đầu tiên Israel vắng mặt trong một liên minh chiến tranh tại Trung Đông.
Khi Iraq xâm chiếm Kuwait vào năm 1990. Hoa Kỳ tập họp được một liên minh gần 40 quốc gia nhưng theo lời nhà văn Bernard Reich thì Hoa Kỳ đã có một “nỗ lực bền bĩ” không cho Israel tham gia liên minh –ngay cả khi Saddam Hussein doạ “thiêu huỷ một nửa” Israel.
Giáo sư môn chính sách công Max Abrahms tại trường đại học Đông Bắc nói: “Dù Israel muốn tự quảng cáo là một vốn quí chiến lược của Hoa Kỳ trong cuộc Chiến tranh Vùng Vịnh vào năm 1990, nhưng Israel được xem như là một gánh nặng vì có những lo ngại là nếu để Israel gia nhập liên minh thì việc này có thể làm tan vỡ liên minh được căn cứ phần lớn vào các nước Ả Rập.”
Ngay cả sau khi Saddam Hussein mở một loạt các cuộc tấn công bằng phi đạn vào Israel, Washington từ chối chia sẻ những thông tin có thể giúp Israel trả đũa.
Giáo sư Abrahms nói “Washington không cung cấp cho Jerusalem mật mã IFF, tức mật mã Quốc tế về Bạn hay Thù, để Israel có thể dùng quân đội giáng trả Iraq.” Giáo sư Abrahms đề cập đến mật mã điện tử cho phép hệ thống không lưu nhận ra được máy bay “bạn.”
Để đền bù cho việc mà nhà văn Scott Lasensky gọi là "sự hạn chế thân hữu,” Hoa Kỳ đã chuyển giao cho Israel các phi dạn Patriot có thể hay không có thể làm chệch hướng các phi đạn Scud bay đến và viện trợ khẩn cấp cho Israel 650 triệu đô la ngoài 3 tỉ đô la Israel đã được cấp hàng năm.
Ông Mitchell G. Bard, giám đốc điều hành của Tổ chức Hợp tác Hoa Kỳ-Israel nói điều này không có nghĩa là Israel không đóng góp gì cho cuộc chiến chống Iraq. Ông nói Israel cung cấp cho Mỹ áo giáp phòng không, mặt nạ chống hơi độc, bao cát và những tin tức tình báo chiến thuật về những hoạt động của quân đội Iraq.”
Hiện nay, giữa lúc liên minh mới quyết định về ai sẽ làm việc gì trong cuộc chiến chống IS, Thông tấn xã Reuters trích lời một nhà ngoại giao Tây Phương ẩn danh nói Israel đang cung cấp cho Hoa Kỳ nhữngï theo dõi bằng vệ tinh và tin tức về những người Tây phương đã gia nhập IS hay có thể mở những cuộc tấn công tại nước họ.
Ông Abrahms nói “Israel biết Syria, biết về hệ thống phòng không Syria. Israel đã thành công trong việc tránh được phòng không của Syria, do đó Israel có thể giúp Washington một số tin tình báo này”.
Báo Defense News trích lời một nguồn tin quốc phòng Israel nói Israel có thể ‘đồng thời” mở những cuộc không kích tại Syria với quan tâm chính là ngăn ngừa Hezbollah có được những vũ khí của Syria.
Ông Pillar nói: “Sẽ là lợi ích của Israel nếu được nước Mỹ thấy rõ là Israel hợp tác và giúp đỡ trong những nỗ lực chống lại ISIS. Việc giúp đỡ trong mặt trận này cũng giúp Israel về phương diện chính trị. Bất cứ việc gì Israel có thể làm được để củng cố lập luận có từ lâu Israel là một vốn quí chiến lược của Mỹ sẽ là một lợi ích chính trị mà Israel nỗ lực quảng bá.”
Ít nhất có một giới chức Israel nghĩ là Israel nên là “một trụ cột chính”trong liên minh chống lại IS.
Trong một cuộc phỏng vấn trên đài phát thanh tuần này, lãnh tụ đối lập và là chủ tịch Đảng Lao động Isaac Herzog, đổ lỗi cho Thủ tướng Benjamin Netanyahu thất bại trong việc làm hoà với người Palestine: “Nếu Thủ tướng Netanyahu và các bộ trưởng của ông đã hành động khác hơn, và thương thuyết với tổng thống Palestine Mahmoud Abbas một cách thoả đáng, Israel sẽ là một phần của liên minh này.” Oâng Herzog nói thêm “chính Thủ tướng Netanyahu đã loại Israel ra khỏi liên minh chống ISIS vì đã không thương thuyết nghiêm chỉnh với Palestine.”
Đe doạ của IS đối với Israel
Các giới chức an ninh Israel nói họ tin là có khoảng 10 người Israel gốc Ả Rập chiến đấu cùng với IS và có thể thực hiện những cuộc tấn công nếu họ trở về Israel. Các giới chức cũng lo ngại là những tổ chức thánh chiến sẽ sử dụng những người được tuyển mộ này thu thập tin tức tình báo về Israel để hỗ trợ cho những cuộc tấn công tương lai.
Tuy nhiên hầu hết những người Israel không tin IS là mối đe doạ khẩn cấp theo như nhận xét của nhà văn kiêm sử gia Marc Schulman. Ông Schulman trong một bài viết mới đây trên tạp chí Newsweek nêu lên câu hỏi là làm thế nào một tổ chức “với súng liên thanh đặt trên xe Jeep lại có thể gây thiệt hại cho một quân đội có những xe tăng tiên tiến nhất trên thế giới.”
Ông Schulman nói với Đài VOA là “Đối với nhiều người sự lo ngại Hamas bắt đầu chiến tranh trở lại trong một tuần lễ cấp bách hơn.”
Ông Schulma cũng không chia sẻ sự tin tưởng của ông Pillar là Israel muốn gia nhập liên minh.
Nhưng điều đó không có nghĩa là Israel không thể bị lôi cuốn vào cuộc tranh chấp trong tương lai.
Căng thẳng lên cao dọc theo biên giới với Syria trong những tuần lễ gần đây khi cuộc tranh chấp tại Syria đã tiến gần-và thỉnh thoảng tràn sang Cao nguyên Golan đang tranh chấp. Vào cuối tháng 8, các phiến quân có liên hệ đến al-Qaida đã chiếm vùng biên giới Quneitra và bắt cóc hàng chục binh sĩ gìn giữ hòa bình Liên hiệp quốc và buộc mấy mươi binh sĩ khác phải rút về Israel.
Và có những tin tức chưa được xác nhận là IS đã thành lập những tổ bí mật đang nằm yên tại hai thị trấn miền nam Syria gần biên giới Israel và Jordan.
Ông Schulman nói: “Tôi đoán kịch bản lớn nhất có thể xảy ra là nếu ISIS gây bất ổn tại Jordan. Israel không thể nào kham được việc Jordan trở thành một quốc gia thù nghịch.”
Và nếu IS bắt đầu gây xáo trộn tại Cao nguyên Golan thì theo ông Schulman, Israel chắc chắn phải can thiệp.
