Bí ẩn xoay quanh vụ án Bạc Hy Lai

BẮC KINH —  Chính trị gia Trung Quốc bị thất sủng Bạc Hy Lai có thể bị đưa ra tòa trong vài ngày hay vài tuần. Mặc dù vụ án Bạc Hy Lai là một trong những vụ tai tiếng chính trị lớn nhất ở Trung Quốc từ mấy chục năm nay, người ta biết rất ít về những tội trạng mà ông Bạc bị cáo buộc đã vi phạm. Và các chuyên gia pháp lý nói có phần chắc là vụ xử ông ấy cũng sẽ không tiết lộ thêm chi tiết. Từ Bắc Kinh, thông tín viên VOA Bill Ide gửi về bài tường thuật sau đây.

Ông Bạc Hy Lai biến mất khỏi ánh sáng sân khấu công cộng cách đây hơn một năm. Bí thư thành uỷ Trùng Khánh bị tước hết các chức vụ chính thức và khai trừ khỏi đảng, sau việc tiết lộ và kế đó là vụ kết án người vợ của ông về tội ám sát một doanh gia người Anh.

Giới chức cảnh sát Vương Lập Quân, phụ tá hàng đầu của ông Bạc, cũng bị đưa ra tòa và bị kết tội can dự vào vụ ám sát. Vụ tai tiếng xảy ra đúng vào lúc Trung Quốc đang chuẩn bị cho cuộc cải tổ lãnh đạo 10 năm mới có một lần.

Nay, một tòa án ở tỉnh Sơn Ðông miền đông Trung Quốc đang chuẩn bị xét xử người từng là ngôi sao chính trị về ba trọng tội: hối lộ, lạm dụng chức quyền và tham nhũng.

Rất ít chi tiết được đưa ra, nhưng đó không có gì là lạ, theo ông Hà Gia Hoằng, một học giả về luật tại trường Ðại học Nhân dân Bắc Kinh.

“Tại Trung Quốc, giai đoạn xét xử hình sự không quan trọng lắm. Ðó chỉ là một tiến trình trên danh nghĩa của toàn bộ tiến trình đưa ra quyết định về vụ án. Nhất là đối với loại các vụ việc mang tính chính trị cao như thế này, quyết định đã được thực hiện nhưng họ vẫn phải đi qua tiến trình xét xử. Ðây không phải chỉ là vấn đề trong vụ Bạc Hy Lai, mà là một đặc điểm của những vụ án hình sự hiện nay ở Trung Quốc, nhất là các vụ có tính cách chính trị.”

Ông Hà nói có thể sẽ có thêm các chi tiết được bộc lộ trong thời gian xét xử, nhưng có nhiều phần chắc là phiên xử sẽ không kéo dài.

“Tôi nghĩ có thể sẽ chỉ trong vòng vài tiếng đồng hồ, hay 1 ngày. Tôi nghĩ 2 ngày là nhiều nhất, nhưng tất cả còn tuỳ thuộc vào thái độ của bị cáo. Tôi chỉ có thể đoán là theo lý lẽ của tôi thỉ phải có các nhân chứng, nhưng họ chỉ được đưa ra lời khai trên văn bản hay ghi âm cuộc phỏng vấn hay điều tra, vì thế mà công tố viên sẽ đưa ra lời khai hay bằng chứng.”

Có thể có một nhân chứng quan trọng là một trong các doanh gia giàu có nhất của Trung Quốc, ông Hứa Minh. Quan hệ của ông Hứa với ông Bạc đã có từ hơn 2 thập niên và ông ta đã bị bắt hồi năm ngoái, ngay trước khi ông Bạc bị bãi chức.

Năm 2010, tạp chí Forbes đã ước tính tài sản của ông Hứa lên tới 650 triệu đôla.

Chuyên gia phân tích chính trị Joseph Cheng của trường Ðại học thành phố Hong Kong nói có nhiều phần chắc phiên toà sẽ không tiết lộ chi tiết nào quan trọng về mạng lưới đã hỗ trợ cho ông Bạc trong vụ tham nhũng mà ông ta bị cáo buộc. Ông Cheng nói vụ ông Bạc dường như theo đúng khuôn thức quen thuộc của các nhà lãnh đạo cấp cao bị tố cáo tham nhũng.

“Thứ nhất, họ đều rất im lặng và thừa nhận tội lỗi; thứ hai, họ không đưa ra chi tiết về các cấp trên mà cũng không đưa ra chi tiết về các mạng lưới tham nhũng; và thứ ba, họ sẽ lãnh một bản án khá nhẹ nhàng.”

Các cơ quan truyền thông chính thức đã cung cấp một vài chi tiết về những tội trạng mà ông Bạc bị cáo buộc. Các bản tin năm ngoái nói ông Bạc có quan hệ tình dục với một số phụ nữ và ông đã dùng gia đình để tuồn tiền hối lộ từ những người khác.

Các bản tin nhà nước cũng nói ông Bạc đã lạm dụng chức quyền và tìm cách ém nhẹm vụ vợ ông sát hại doanh gia Neil Heywood. Các bài tường thuật chính thức vụ xử ông Vương Lập Quân, người phụ tá của ông Bạc, cáo buộc ông Bạc là đánh đập ông Vương và bãi chức ông khi ông Vương đối đầu với ông Bạc về việc vợ ông, bà Cốc Khai Lai, can dự vào vụ ám sát.

Tin nói ông Bạc đã biển thủ tới 1 triệu đôla Mỹ và nhận hối lộ trị giá hơn 3 triệu. Các tội trạng của ông kéo dài hơn 1 thập niên khi ông còn là thị trưởng thành phố Ðại Liên ở duyên hải miền đông.

Các tội mà ông Bạc bị cáo buộc có thể đưa đến án tử hình, nhưng các chuyên gia pháp lý nói điều đó khó xảy ra.

Ông Hà Binh là một học giả về luật tại trường Ðại học Luật và Khoa học Chính trị Trung Quốc ở Bắc Kinh.

“Tôi nghĩ ông ta sẽ có thể bị án tù chung thân. Có nhiều phần chắc ông ta sẽ không lãnh án tử hình bởi vì từ Trần Lương Vũ cho đến Trần Hy Ðông và các thành viên khác trong bộ Chính trị, chưa có ai bị kết án tử hình cả.”

Nhà lãnh đạo mới của Trung Quốc, ông Tập Cận Bình đã cam kết diệt trừ tham nhũng và truy lùng cả các giới chức cấp cao cũng như cấp thấp.

Nhưng các chuyên gia phân tích nói sự kiện vụ án này có phần chắc sẽ tiết lộ rất ít thông tin về các hành vi tham nhũng ngoài phạm vi ông Bạc, nêu bật những khuyết điểm của chiến dịch chống tham nhũng và hệ thống công tố của Trung Quốc.

Học giả luật Hà Gia Hoằng nói sự kiện không có khả năng giải quyết tham nhũng một phần là do các giới chức cấp cao phần lớn vẫn ở ngoài tầm với của các công tố viên trong thời gian họ tại chức.

“Nói cách khác, hành vi tham nhũng của họ - cho dù là nhận hối lộ hay biển thủ - đã được phát hiện sau khi họ phạm tội cả chục năm hay hơn nữa, có thể tới hai mươi năm, một lý do la vì họ đang nắm quyền, do đó mà phát hiện những vụ vi phạm ấy, nhất là khi hộ nắm chức quyền ở địa phương, sẽ rất khó cho công tố viên địa phương hoặc ngay cả những người trong ban kỷ luật đảng phát hiện ra những vụ việc.”

Ông Joseph Cheng nói việc không thể truy tố các viên chức cấp cao tham những một phần là kết quả của hệ thống chính trị Trung Quốc, nơi đảng Cộng Sản vẫn đứng trên luật pháp. Ngay cả trong vụ ông Bạc, ông Cheng nói các giới chức chính trị cấp cao đã được hội ý về bản chất và ảnh hưởng chính trị của vụ việc trước khi đưa ra tòa.

“Ðây rõ ràng là một vụ chính trị và các lãnh đạo cấp cao của đảng phải đưa ra quyết định. Truớc đây có tin uỷ ban Thanh tra Ðảng đã trình bầy một báo cáo về vụ ông Bạc Hy Lai với bộ chính trị và bộ chính trị đã đưa ra quyết định cuối cùng. Sau đó vụ việc mới được đưa ra toà.”

Mặc dầu ông Tập Cận Bình đã đặt chống tham nhũng lên ưu tiên hàng đầu, theo ông Cheng, ông Tập vẫn phải củng cố quyền hành chính trị của mình trong nội bộ đảng. Ðiều đó có nghĩa là ông phải bảo đảm có được sự đồng thuận của các thành viên cấp cao trong đảng rằng vụ xử ông Bạc không tác động đến các phe phái trong đảng và sự ổn cố toàn bộ của chính phủ.

Hình ảnh vụ án Bạc Hy Lai