Chỉ một ngày sau khi Phó Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden loan báo rằng Trung Quốc và Hoa Kỳ đã đồng ý về một số biện pháp cấm vận sẽ áp dụng đối với Iran, Tổng thống Mahmoud Ahmadinejad đã đặt chân đến Uganda để vận động sự ủng hộ của nước này cho nỗ lực phát triển hạt nhân của Iran.
Hội đồng Bảo an Liên hiệp quốc đòi hỏi 9 trong số 15 thành viên phải chấp thuận các biện pháp cấm vận, tuy nhiên bất cứ nước nào trong 5 nước hội viên thường trực tại Hội đồng Bảo an đều có quyền phủ quyết nghị quyết đó. Thông thường thì Trung Quốc là nước vẫn giúp Iran về mặt này, tuy nhiên thái độ thách thức của Tehran trước những đòi hỏi của Hội đồng Bảo an, yêu cầu họ phải ngưng chương trình hạt nhân, cuối cùng đã khiến Bắc Kinh thay đổi lập trường cố hữu.
Iran khẳng định các nỗ lực phát triển hạt nhân của họ chỉ nhằm mục đích hòa bình, và Uganda, một hội viên không thường trực của Hội đồng Bảo an Liên hiệp quốc là nước có khả năng trở thành một đồng minh, và do đó ông Ahmadinejad hy vọng có thể ve vãn được Uganda về phe với nước ông.
Uganda đã tăng cường quan hệ với Iran trong mấy năm vừa qua. Sau một chuyến công du chính thức đến Iran hồi năm ngoái, Tổng thống Museveni của Uganda loan báo rằng Iran đã đồng ý giúp Uganda xây cất một nhà máy lọc dầu. Iran cũng đồng ý huấn luyện người Uganda tại Đại học về Nghiên Cứu Xăng Dầu của Iran.
Mặc dù có quyền bỏ phiếu tại Hội đồng Bảo an, Uganda vẫn lệ thuộc nặng nề vào viện trợ của các nước Tây phương để tài trợ cho công cuộc phát triển kinh tế. Một giáo sư giảng dạy tại Trường Ngoại giao và Quan hệ Quốc tế ở Đại học Nairobi, ông Gerrishon Ikiara, nói Uganda không thể có hành động liều lĩnh để phương hại đến hình ảnh của đất nước trên trường quốc tế.
Giáo sư Ikiara nói: “Uganda lệ thuộc nặng nề vào viện trợ của các nước Tây phương, và nếu Uganda biểu quyết chống các biện pháp trừng phạt Iran thì làm như thế sẽ phương hại không ít đến hình ảnh của nước này. Trong trường hợp đó, Iran đòi hỏi quá nhiều ở Uganda. Vì trong tư cách một thành viên, Uganda sẽ phải cân nhắc cảm nghĩ chung của các nước thành viên khác trong Hội đồng Bảo an. Và trong ý nghĩa tôn trọng lập trường của Tổng thống Hoa Kỳ Barack Obama, tôi không tin rằng Uganda sẵn sàng ủng hộ Iran về vấn đề này.”
Mặc dù vậy, đầu tư vào lĩnh vực khai thác dầu hỏa có tiềm năng làm cho quốc gia Đông Phi này chao đảo lập trường. Những dự án đầu tư của Iran vào các giếng dầu được khám phá mới đây ở Uganda sẽ là một đề tài thảo luận trọng yếu đối với hai nhà lãnh đạo Iran-Uganda.
Một trữ lượng dầu hỏa lên tới 700 triệu thùng mới được khám phá ở đông Uganda, và những nhà khai thác tin rằng Uganda có thể có thêm một trữ lượng dầu hỏa ước lượng lên tới 1,5 ngàn tỉ thùng nữa.
Tổng thống Museveni đã bày tỏ ý định muốn phát triển công nghệ lọc dầu tại địa phương, và đã tìm các đối tác nước ngoài để hỗ trợ nước ông về mặt chuyên môn.
Uganda dự kiến lợi tức do dầu hỏa mang lại sẽ giúp tài trợ một kế hoạch phát triển tốn kém 26 tỉ đôla đã được ông công bố hồi đầu năm nay. Nhiều tập đoàn năng lượng lớn đã được mời đến để thăm dò khu vực Hồ Albert, là nơi mà những mỏ dầu đầu tiên được khám phá.
Tổng thống Iran Mahmoud Ahmadinejad có mặt tại Iran hôm thứ Sáu sau khi đi thăm Zimbabwe trước đó trong tuần. Theo dự kiến, Tổng thống Iran sẽ gặp nhân vật tương nhiệm, Tổng thống Yoweri Museveni, để thảo luận chương trình hạt nhân của Iran, cũng như vấn đề đầu tư vào các giếng dầu Uganda. Từ Nairobi, thông tín viên Michael Onyiego gửi về thêm các chi tiết sau đây.
