Các chuyên gia về thuốc lá cho biết mức tiêu thụ thuốc lá tại Trung Quốc lên tới mức báo động. Các giới chức trong Tổ chức Y tế thế giới ước tính 1/3 nam công dân dưới 29 tuổi tại nước này có phần chắc sẽ chết vì các chứng bệnh có liên quan đến thuốc lá. Tuy nhiên các giới chức trong chính phủ Cộng sản của nước sản xuất nhiều thuốc lá nhất, và cũng tiêu thụ sản phẩm này nhiều nhất trên thế giới, đã cho biết là họ không thể hy sinh các lợi ích khác để chận đứng việc hút thuốc lá.
Cô dâu trong một tiệc cưới ở Bắc Kinh đi đến từng bàn mời khách hút thuốc, đó là một truyền thống có từ lâu đời tại Trung Quốc.
Hút thuốc lá là một phần không thể thiếu được trong đời sống xã hội Trung Quốc, và việc từ chối hút một điếu thuốc có thể bị coi là hành động bất lịch sự.Không giống như thế hệ cha ông của họ, trưởng thành trong thời đại mà thuốc lá rất đắt tiền và được phân phối theo khẩu phần, thế hệ trẻ ngày nay có tiền để mua thuốc lá và có thể chọn lựa từ hằng trăm nhãn hiệu khá nhau.
Tỉ lệ hút thuốc, đặc biệt trong giới trẻ, ngày càng gia tăng. Ngụy Bằng, một sinh viên 23 tuổi tại Bắc Kinh đã hút thuốc liên tục từ năm 16 tuổi cho biết như sau
“Tôi bắt đầu hút thuốc vì tò mò. Nhưng rồi thuốc lá làm cho tôi cảm thấy là tôi trưởng thành như một người đàn ông. Dần dần hút thuốc trở thành thói quen đối với tôi.”
Anh Ngụy Bằng là một trong hằng triệu thanh niên Trung Quốc có cơ nguy sẽ chết vì các chứng bệnh có liên hệ tới thuốc lá, mà Tổ chức Y tế thế giới cảnh báo là hầu như đã sát hại 1/3 người Trung Quốc chưa tới 29 tuổi.Trong khi phần lớn các nước chưa, hoặc đang phát triển, cố gắng hạn chế hút thuốc lá từng bước một thì những người chỉ trích nói rằng Trung Quốc đã chậm trễ trong việc khống chế hút thuốc.
Theo những người này thì ít người trong nước biết được sự nguy hiểm do thuốc lá gây ra. Bác sĩ Tiêu Đơn, thuộc Học viện y khoa ngành hô hấp, làm việc tại bệnh viện Chiêu Dương ở Bắc kinh để giúp những người hút thuốc lá cai nghiện. Bà cho biết nhiều bệnh nhân được phát hiện bị ung thư phổi tỏ vẻ ngạc nhiên về liên hệ giữa thuốc lá và bệnh này:
Nhiều bệnh nhân biết hút thuốc lá là không tốt, nhưng họ không biết một cách chính xác là hút thuốc tác hại tới sức khỏe ra sao. Họ không hiểu thuốc lá tác hại như thế nào đối với sức khỏe và sinh mạng của mình.
Tại Trung Quốc, các nỗ lực chống hút thuốc lá cạnh tranh với lợi ích về kinh tế. Đó là một vấn đề nan giải vì chính phủ vừa phải thực thi việc ngăn chận hút thuốc lá lại vừa là nước sản xuất nhiều thuốc lá nhất thế giới.
Chính phủ Trung Quốc đã thu được hàng tỉ đôla qua việc bán thuốc lá cho 350 triệu người hút thuốc lá trong nước.Các nhà lãnh đạo đảng Cộng sản từng công khai nói rằng Trung Quốc không thể hy sinh các lợi ích tài chính để ngăn chận việc hút thuốc lá.
Hồi tháng ba, cục phó Cục Quản lý Thuốc lá Nhà nước nói với Quốc hội rằng hạn chế việc hút thuốc lá sẽ gây ra sự mất ổn định trong nước.
Một số người ở Trung Quốc đang vận động để thay đổi lối suy nghĩ đó.Hai chuyên gia về kinh tế y khoa, ông Mao Trịnh Trung và Hồ Đức Vĩ đã thực hiện một cuộc khảo cứu cho thấy rằng hạn chế việc sử dụng thuốc lá bằng cách tăng thuế sẽ không đưa đến việc mất thu nhập hay mất ổn định. Ông Mao, một giáo sư tại trường Đại học Y Khoa Tây Trung Quốc nói rằng chính phủ sẽ cần phải thuyết phục nhiều hơn.
Chúng ta phải đưa ra thêm bằng chứng để giải tỏa những mối lo ngại về việc mất thu nhập nếu tăng thuế thuốc lá.
Ông Hồ, một giáo sư tại trường đại học California ở Berkeley, nói rằng các nhà lãnh đạo Trung Quốc không chú trọng đến những thiệt hại do hút thuốc gây ra cho con người về lâu về dài, mà hiện nay đang khiến Trung Quốc phải chi ra 5 tỷ đôla mỗi năm.
Một mặt là những chi phí, chi phí về y khoa gia tăng vì hút thuốc lá. Mặt kia là số người chết yểu, hay mất khả năng sản xuất.
Hiện thời, trong số rất ít những cảnh báo mà người hút thuốc lá ở Trung Quốc nhận được chỉ là một lời nhắc nhở trên nhãn bao thuốc lá.Nhưng Trung Quốc đang thực hiện một vài biện pháp hướng tới việc hạn chế hút thuốc lá. Chính phủ đã phê chuẩn Công ước khung về Kiểm soát thuốc lá của Tổ chức Y tế Thế giới, đòi hỏi in những lời cảnh báo lớn hơn trên bao thuốc và cấm hút thuốc ở nhiều nơi công cộng.
Mỗi năm, có hơn 1 triệu người Trung Quốc thiệt mạng vì những chứng bệnh có liên quan đến thuốc lá và các chuyên gia nói rằng, nếu không có sự chuyển biến trong thái độ của cả nước, thì con số đó có thể tăng lên gấp đôi trước năm 2020.
