Căng thẳng đang gia tăng giữa Thủ tướng Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan và tòa án hiến pháp nước này. Thông tín viên Dorian Jones tường thuật từ Istanbul, nơi các quyết định gần đây của tòa án có thể là dấu hiệu cho một cuộc đối đầu chính trị mới.
Tòa án hiến pháp Thổ Nhĩ Kỳ đã đối phó với đảng cầm quyền AKP trong một loạt các đòn giáng pháp lý trong vài tuần qua.
Tòa án đã lật ngược một lệnh cấm trang mạng truyền thông xã hội Twitter, trong khi điều luật cho phép chính quyền có quyền lực nhiều hơn các thẩm phán và các công tố viên đã bị đánh bại.
Ðối với Thủ tướng Recep Tayyip Erdogan, các quyết định dính dáng gì với tư pháp.
Ông nói mọi người nên biết những giới hạn thẩm quyền của họ, nếu họ muốn làm chính trị, họ có thể làm sau khi cởi bỏ vai trò thẩm phán.
Đảng đối lập chính, Ðảng Nhân Dân Cộng Hòa (CHP) lên án sự công kích của thủ tướng.
Ông Riza Turmen, đại biểu quốc hội của CHP và là cựu thẩm phán Tòa án nhân quyền châu Âu nói chức năng kiểm soát cuối cùng đối với quyền lực của thủ tướng đang bị đe dọa. Ông nhận định:
“Và sự thực là thủ tướng không vui với những quyết định của tòa án hiến pháp mà nó cho thấy chúng tôi thích sự “kiểm tra và cân bằng” như thế nào. Ðó là điều không thể thiếu trong bất cứ quốc gia dân chủ nào”.
Nhưng ông Erdogan và đảng của ông tuyên bố ông đang bảo vệ dân chủ, nhà phân tích chính trị Atilla Yesilada của Global Source Partners cho biết:
“45% phiếu đảng AKP giành được trong các cuộc bầu cử địa phương ở trong tâm trí ông, cho ông sự ủy thác tự tay điều hành Thổ Nhĩ Kỳ. Kết quả là, các quyết định của tòa án hiến pháp không theo ý thích của ông, xen vào sự ủy nhiệm dân chủ của Thổ Nhĩ Kỳ theo như quan điểm của ông”.
Ông Erdogan tuyên bố ông đang đối diện với một âm mưu. Ông đã cách chức hàng ngàn viên chức cảnh sát và hàng trăm thẩm phán, tiếp theo sau sự khởi đầu các cuộc điều tra tham nhũng nhắm vào chính phủ của ông.
Người phụ trách chuyên mục chính trị của nhật báo Milliyet, ông Asli Aydintasbas nói rằng sự nghi ngờ của đảng AKP về tòa án hiến pháp đang tăng cao vì cuộc bầu cử tổng thống vào tháng Tám:
“Có một tin đồn trong nội bộ của AKP rằng có thể người đứng đầu của tòa án hiến pháp, ông Hasim Killic, có khả năng sẽ là một ứng cử viên đối thủ của ông Erdogan trong kỳ bầu cử tổng thống sắp tới, và sự hoang tưởng đó hoàn toàn làm tê liệt AKP. Hiện người đứng đầu toà án hiến pháp là một thẩm phán đáng kính. Ông đã không tỏ dấu cho bất cứ ai là ông có hứng thú với bất kỳ chức vụ nào”.
Học giả trao đổi của Carnegia Europe, ông Sinan Ulgen nói tranh chấp giữa ông Erdogan và tòa án có thể củng có cho nền dân chủ:
“Nếu họ có thể giải quyết trên cơ sở thỏa thuận với nhau, điều đó có khuynh hướng tăng cuờng các chuẩn mực dân chủ của đất nước. Mối nguy cơ là các thành viên của tòa án hiến pháp lại cũng do tổng thống chỉ định. Và nếu ông Erdogan trở thành tổng thống, ông ấy rồi sẽ có khuynh hướng nghiêng về việc chỉ định những người ở tòa án hiến pháp mà sẽ không thách thức quyền cai trị của ông”.
Một số nhà phân tích chính trị nói sự tranh cãi tòa án hiến pháp có phần chắc sẽ bổ sung thêm tầm quan trọng cho cuộc bầu cử vào tháng Tám.
Ðối với những người ủng hộ chính phủ, một chiến thắng trong cuộc đầu phiếu sẽ mang đến cơ hội xác nhận ý chí dân chủ của nguời dân. Còn đối với những người gièm pha, nó sẽ đánh dấu việc kết thúc chức năng kiểm soát cuối cùng đối với quyền lực của ông Erdogan.
Tòa án hiến pháp Thổ Nhĩ Kỳ đã đối phó với đảng cầm quyền AKP trong một loạt các đòn giáng pháp lý trong vài tuần qua.
Tòa án đã lật ngược một lệnh cấm trang mạng truyền thông xã hội Twitter, trong khi điều luật cho phép chính quyền có quyền lực nhiều hơn các thẩm phán và các công tố viên đã bị đánh bại.
Ðối với Thủ tướng Recep Tayyip Erdogan, các quyết định dính dáng gì với tư pháp.
Ông nói mọi người nên biết những giới hạn thẩm quyền của họ, nếu họ muốn làm chính trị, họ có thể làm sau khi cởi bỏ vai trò thẩm phán.
Đảng đối lập chính, Ðảng Nhân Dân Cộng Hòa (CHP) lên án sự công kích của thủ tướng.
Ông Riza Turmen, đại biểu quốc hội của CHP và là cựu thẩm phán Tòa án nhân quyền châu Âu nói chức năng kiểm soát cuối cùng đối với quyền lực của thủ tướng đang bị đe dọa. Ông nhận định:
“Và sự thực là thủ tướng không vui với những quyết định của tòa án hiến pháp mà nó cho thấy chúng tôi thích sự “kiểm tra và cân bằng” như thế nào. Ðó là điều không thể thiếu trong bất cứ quốc gia dân chủ nào”.
Nhưng ông Erdogan và đảng của ông tuyên bố ông đang bảo vệ dân chủ, nhà phân tích chính trị Atilla Yesilada của Global Source Partners cho biết:
“45% phiếu đảng AKP giành được trong các cuộc bầu cử địa phương ở trong tâm trí ông, cho ông sự ủy thác tự tay điều hành Thổ Nhĩ Kỳ. Kết quả là, các quyết định của tòa án hiến pháp không theo ý thích của ông, xen vào sự ủy nhiệm dân chủ của Thổ Nhĩ Kỳ theo như quan điểm của ông”.
Ông Erdogan tuyên bố ông đang đối diện với một âm mưu. Ông đã cách chức hàng ngàn viên chức cảnh sát và hàng trăm thẩm phán, tiếp theo sau sự khởi đầu các cuộc điều tra tham nhũng nhắm vào chính phủ của ông.
Người phụ trách chuyên mục chính trị của nhật báo Milliyet, ông Asli Aydintasbas nói rằng sự nghi ngờ của đảng AKP về tòa án hiến pháp đang tăng cao vì cuộc bầu cử tổng thống vào tháng Tám:
“Có một tin đồn trong nội bộ của AKP rằng có thể người đứng đầu của tòa án hiến pháp, ông Hasim Killic, có khả năng sẽ là một ứng cử viên đối thủ của ông Erdogan trong kỳ bầu cử tổng thống sắp tới, và sự hoang tưởng đó hoàn toàn làm tê liệt AKP. Hiện người đứng đầu toà án hiến pháp là một thẩm phán đáng kính. Ông đã không tỏ dấu cho bất cứ ai là ông có hứng thú với bất kỳ chức vụ nào”.
Học giả trao đổi của Carnegia Europe, ông Sinan Ulgen nói tranh chấp giữa ông Erdogan và tòa án có thể củng có cho nền dân chủ:
“Nếu họ có thể giải quyết trên cơ sở thỏa thuận với nhau, điều đó có khuynh hướng tăng cuờng các chuẩn mực dân chủ của đất nước. Mối nguy cơ là các thành viên của tòa án hiến pháp lại cũng do tổng thống chỉ định. Và nếu ông Erdogan trở thành tổng thống, ông ấy rồi sẽ có khuynh hướng nghiêng về việc chỉ định những người ở tòa án hiến pháp mà sẽ không thách thức quyền cai trị của ông”.
Một số nhà phân tích chính trị nói sự tranh cãi tòa án hiến pháp có phần chắc sẽ bổ sung thêm tầm quan trọng cho cuộc bầu cử vào tháng Tám.
Ðối với những người ủng hộ chính phủ, một chiến thắng trong cuộc đầu phiếu sẽ mang đến cơ hội xác nhận ý chí dân chủ của nguời dân. Còn đối với những người gièm pha, nó sẽ đánh dấu việc kết thúc chức năng kiểm soát cuối cùng đối với quyền lực của ông Erdogan.
