41 năm sau khi kết thúc một trong các cuộc chiến tranh gây nhiều chia rẽ nhất trong lịch sử Mỹ, các chuyên gia nói quan hệ giữa Hoa Kỳ và Việt Nam chưa bao giờ chặt chẽ hơn – và có những lời kêu gọi Washington củng cố mối quan hệ này bằng cách bãi bỏ lệnh cấm vận vũ khí đã áp dụng mấy chục năm nay. Thượng nghị sĩ đảng Cộng Hòa John McCain thuộc Ủy ban Quân vụ Thượng viện từng là tù binh chiến tranh ở Việt Nam tuyên bố ông sẽ hoan nghênh việc bãi bỏ cấm vận, nhưng phải kết nối việc này với những cải thiện về nhân quyền. Vấn đề này sẽ là vấn đề hàng đầu trong chuyến thăm của Tổng thống Barack Obama đến Việt Nam vào chủ nhật này, theo tường trình của thông tín viên đài VOA Cindy Saine từ Tòa Bạch Ốc.
Đã có rất nhiều sự thay đổi giữa hai nước cựu thù thời chiến...
Và Thượng nghị sĩ của đảng Cộng Hòa từng ra tranh cử tổng thống, ông John McCain biết rất rõ điều đó. Ông là một phi công của hải quân Hoa Kỳ trong thời kỳ chiến tranh Việt Nam. Máy bay của ông đã bị bắn hạ và ông đã bị bắt làm tù binh chiến tranh ở Hà Nội trong 5 năm rưỡi, chịu đựng cảnh tra tấn và bị bỏ rơi. Song ông không mang lòng hận thù, khi nói chuyện với đài VOA:
“Tôi nghĩ khi chúng ta bình thường hóa quan hệ thì đã có sự hòa giải giữa đất nước và nhân dân chúng ta. Hãy nhìn xem, có một số người đã ngược đãi tôi trong tù mà tôi hy vọng không bao giờ gặp lại. Nhưng điều đó không làm thay đổi ý kiến của tôi rằng người dân Việt Nam là những người bạn tuyệt với và thân mến, chúng ta cần họ và họ cũng cần chúng ta.”
Ông McCain cho biết ông muốn dành cho Việt Nam thêm các khả năng quân sự để chống lại sự hung hãn ngày càng tăng của Trung Quốc trong khu vực. Nhưng ông tin rằng việc bãi bỏ lệnh cấm vận vũ khí phải liên kết với việc Hà Nội cải thiện nhân quyền. Việt Nam đã hối thúc việc bãi bỏ hoàn toàn lệnh cấm này.
Chuyên gia về châu Á thuộc Trung tâm Tiến bộ Mỹ, ông Brian Harding nói an ninh sẽ là một trọng điểm chính trong chuyến thăm của ông Obama đến Hà Nội và TPHCM.
“Bang giao giữa Hoa Kỳ và Việt Nam đang đi theo một chiều hướng vô cùng tích cực. Đứng đầu nghị trình trong chuyến thăm của Tổng thống Obama sẽ là những vấn đề an ninh, nhân quyền và thương mại. Tôi nghĩ mọi con mắt sẽ đổ dồn vào việc liệu Hoa Kỳ có bãi bỏ chính sách về một lệnh cấm vận bán vũ khí sát thương cho Việt Nam trong chuyến đi này hay không.”
Ông Harding nói cuộc Chiến tranh Việt Nam vẫn phủ những bóng tối lên cả hai nước, nhưng tương lai có vẻ tươi sáng.
“Việt Nam là một nước với khối dân khá trẻ. Nhân dân Việt Nam, đặc biệt là giới trẻ, có những cảm nghĩ vô cùng tích cực đối với Hoa Kỳ.”
Trong chuyến đi này, tổng thống cũng sẽ đi thăm Nhật Bản, một cựu thù chiến tranh khác, và có phần chắc sẽ nêu bật sức mạnh hòa giải để chuyển biến quan hệ ở cả hai nước.
