Sâm là một loại dược thảo đã được nhiều dân tộc Á Đông sử dụng từ hàng ngàn năm nay. Ngoài sâm Đại Hàn mà ngày xưa tại Việt Nam gọi là sâm Cao Ly, sâm Hoa Kỳ cũng rất thịnh hành và từ hơn 100 năm nay, ngành trồng sâm tại Hoa Kỳ đã phát triển rất nhiều. Mời quí vị nghe câu chuyện về sâm Hoa Kỳ do Lan Phương thực hiện qua cuộc phỏng vấn một chuyên gia về dược thảo dạy tại một học viện chuyên về đông y ở bang Maryland, và chủ tịch hiệp hội các nhà trồng sâm vùng tây bắc Hoa Kỳ.
Theo ông Kevin Spellman, chuyên gia tại học viện Tai Sophie, một học viện chuyên huấn luyện về cách chữa trị bằng dược thảo trong bang Maryland, thì Sâm Đại Hàn hay sâm Hoa Kỳ đều có tác dụng giúp cho cơ thể hồi phục sau khi làm việc quá sức hoặc mệt mỏi vì những áp lực đời sống.
Theo niềm tin của đại đa số những người sử dụng sâm để bồi bổ sức khỏe, sâm rừng có giá trị cao hơn là sâm trồng rất nhiều, và vì thế sâm rừng ,tức là sâm mọc dại tại Hoa Kỳ, bán với giá rất cao, gấp cả 10 lần sâm trồng. Chuyên gia Spellman cho rằng đó là do niềm tin của công chúng cho rằng cây cỏ mọc dại trong trong thiên nhiên mà vẫn sống được thì chúng chắc chắn phải mạnh hơn là loại cây trồng. Tuy nhiên căn cứ trên rất nhiều trường hợp mà ông đã điều trị cả hai loại, sâm rừng hay sâm trồng đều tốt. Chọn lựa dùng loại nào là tùy mỗi người,
Gáo sư Spellman cho biết tại Hoa Kỳ đã có nhiều cuộc nghiên cứu từ mấy thập niên nay về các loại dược thảo được đông y của Trung Hoa và Ấn Độ sử dụng hàng ngàn năm nay và diều lý thú là khoa học hiện đại đã khám phá ra rằng một số những dược thảo đó thực sự công hiệu.
Theo lời giáo sư Spellman thì sâm là một thí dụ điển hình cho các cuộc nghiên cứu này. Khoảng 30, 40 năm ytơp lại đây đã có rất nhiều cuộc nghiên cứu khoa học về tác dụng của sâm. Qua những cuộc nghiên cứu đó người ta khám phá ra rằng chất saponins trong sâm có rất nhiều tác dụng như giúp cơ thể chống lại áp lực đời sống, tăng cường hệ thống miễn nhiễm v..v... Giáo sự Spellman cho biết ông đã sử dụng đến sâm để điều trị cho bệnh nhân và thấy nó có tác dụng rất tốt trong những trường hợp như sau:
Tôi sử dụng đến sâm trong khá nhiều trường hợp và thấy rằng loại dược thảo này giúp ích rất nhiều. Đó là những trường hợp bệnh nhân bị suy nhược cả về thể chất lẫn tinh thần, yếu đuối, mệt nhoài, khó tập trung tư tưởng, yếu đuối vì tuổi già, và thực ra đã có nhiều cuộc nghiên cứu lâm sàng theo phương pháp khoa học hiện đại chứng minh được hiệu quả của sâm trong những trường hợp như thế.
Khi được hỏi về sự khác biệt giữa sâm Đại Hàn và sâm Hoa Kỳ, ông Spellman giải thích sâm Đại Hàn có tính kích thích nhiều hơn, nóng hơn, nhất là loại hồng sâm, còn sâm Hoa Kỳ mát hơn.
Theo giáo sư Spellman, sâm không nên dùng trong những trường hợp sau đây:
Có những trường hợp không được dùng sâm: như có dấu hiệu nóng sốt cao độ, nhiễm trùng cấp tính, lên cơn suyễn, huyết áp cao kinh kỳ quá nhiều, chảy máu cam, đại loại như vậy.
Có 3 khu vực lớn ở lục địa bắc Mỹ nơi sâm được trồng nhiều nhất là bang Wisconsin của Hoa kỳ, Ontario và vùng phía đông tỉnh British Columbia của Canada. Ông Roger Sego, chủ tịch hiệp hội các nhà trồng sâm ở tây bắc Hoa Kỳ, nói về loại phong thổ thích hợp cho cây sâm:
Chính yếu là sâm thích hợp với loại đất cát, đất xốp, và mùa đông cây ngủ yên không tăng trưởng, nên tốt nhất là nơi có mùa đông băng gia như vùng trung tây Hoa Kỳ chẳng hạn. Sâm thích những nơi có mùa hè không nóng nực thái quá, và phải có ít nhất vài tháng mùa đông thật lạnh.
Theo ông Roger Sego thì sâm rừng, mọc dại, được khách hàng ưa chuộng vì họ tin rằng đó là một sản phẩm thiên nhiên, chứa dựng chất ginsenosides nhiều nhất, tuy nhiên củ sâm thiên nhiên rất nhỏ, đường kính thường chưa đầy 1 cm, và chiều dài chỉ chừng 5, 7 cm là cùng, trong khi củ sâm trồng thì lớn gấp 3, 4 lần.
Sâm rừng thường bán vớ giá từ 300 đến 400 đô la 1 pound tức là gần nửa kilo, trong khi sâm trồng bán giá sỉ chỉ chừng 20 đến 30 đô la 1 pound.
Và theo nhà vườn Sego thì sâm trồng cũng có 2 loại khác nhau : sâm bón bằng phân chuồng và sâm bón bằng phân hóa học, và giá bán sỉ 2 loại sâm này cũng lại rất khác nhau, sâm bón bằng phân chuồng bán sỉ từ 35 đến 60 đô một pound, và sâm bón bằng phân hóa học từ 20 đến 30 đô la một pound. Giá mua lẻ ở những tiệm thuốc bắc tại Hoa Kỳ, và có lẽ là loại bón phân hóa học, khoảng từ 40, 50 đô la đến 100, hay 120 đô la 1 pound tùy theo hình dáng, màu sắc và tầm cỡ của củ sâm.
Tiểu bang nổi tiếng nhất về trồng sâm ở Hoa Kỳ là Wisconsin, nhưng loại dược thảo này còn được trồng ở các tiểu bang vùng tây bắc, vùng trung tây, Ohio, Pennsylvania , Virginia v..v... Còn sâm dại thì mọc ở những vùng núi như rặng Blue Ridge, và nhiều khu lâm viên quốc gia.
Các nhà trồng sâm phải chờ đến 4 năm mới thu hoạch được hoa màu. Khi được hỏi là trồng sâm phải mất nhiều năm như vậy thì có lợi gì hơn là các loại hoa màu khác hay không? Ông Sego trả lời:
Có chứ, nói thí dụ 1 ruộng sâm rộng 1 acre (mầu Anh) cho chừng 2000 pound sâm sau 4 năm, tính giá sỉ cho là chỉ 20 đô la 1 pound thôi, thì cũng đã có 40000 đô la rồi, nếu số thu hoạch cao hơn như 3000, 4000 pound chẳng hạn thì số tiền thu về còn tăng thêm nhiều nữa, nhưng chi phí của 4 năm đó vào khoảng 20000 đô la.
Sau khi trừ chi phí thì một mẫu Anh trồng sâm mang về cho nông gia chừng 20000 đến 30000 ngàn đô la tính trung bình, và có thể còn cao hơn thế nhiều.
Theo ông Sego, đó là chưa kể đến số hạt giống sâm thu hoạch được cùng với vụ mùa. Mỗi một mẫu Anh có thể mang về cho nông gia từ 300 đến 500 pound tức là hơn 200 kilo hạt giống sâm , giá bán sỉ mỗi pound rất khá, gấp đôi giá mỗi pound sâm củ, ít nhất cũng được 50, 60 đô la mỗi pound
Số liệu mà ông Sego biết cách nay 3, 4 năm thì sâm thu hoạch tại lục địa bắc Mỹ lên tới 3 triệu rưỡi pound 1 năm, và 95% được xuất cảng sang Hồng Kông. Tuy nhiên hiện nay thị trường cũng đang thay đổi.
Các công ty sản xuất các loại dược liệu để bồi bổ tại Hoa Kỳ đã trở thành khách hàng ngày càng quan trọng hơn đối với các nhà trồng sâm.
Cũng theo ông Sego, sâm đươc trồng tại khu vực ông sinh sống , bang Washington và các bang kế cận tại ở tây bắc Hoa Kỳ kề từ những năm 1890. Vào những ngày đó giá 1 pound sâm bán ra với giá 100 đô la 1 pound, như vậy là nhờ sản xuất được nhiều, giá sâm đã hạ giảm đáng kể.
Cũng như mọi ngành kinh doanh khác, giá cả của sâm cũng tăng giảm tùy theo nhu cầu thị trường. Cách nay chừng 3 năm nhiều nhà vườn đã phải từ giã ngành trồng sâm vì tình trạng thặng dư trên thị trường thế giới. Lúc đó sâm xuống chỉ còn 8 đô la 1 pound giá bán sỉ, nhưng giờ đây ngành trồng sâm đang hồi phục.
Tại Hoa Kỳ muốn đào sâm rừng phải có giấy phép của chính phủ và chỉ được đào ở những khu vực nào do chính phủ ấn định mà thôi. Tuy nhiên những kẻ đào trộm sâm vẫn lai vãng đến các vườn trồng sâm và các khu lâm viên lớn của quốc gia, nơi mà sâm rừng được bảo vệ cấm khai thác.
Mới đây, trong một chiến dịch gài bẫy tại khu lâm viên trong bang Virginia, cục Điều Tra Liên Bang Hoa Kỳ đã vét được một mẻ lưới, bắt giữ những tay đào trộm sâm rừng. Tất cả những người bị bắt đều là người gốc Á Châu và hầu hết là người Đại Hàn.
