Trùng Dương, tên khai sinh là Nguyễn Thị Thái, sinh năm 1944 tại Sơn Tây, Bắc Việt. Bà nguyên là chủ nhiệm-chủ bút nhật báo Sóng Thần (Sài Gòn, 1971-75), và tác giả của nhiều truyện ngắn, truyện dài, biên khảo, phóng sự, minh hoạ, và một vở kịch ba màn, Các Con Tôi Đã Về (1978) ghi lại những ngày cuối cùng ở Sài Gòn vào mùa xuân 1975. Định cư tại Hoa Kỳ từ 1975, bà trở lại trường học và tốt nghiệp ngành báo chí, công quyền và các vấn đề quốc tế tại Đại học Tiểu Bang California, Sacramento. Từ 1991-93, bà làm phóng viên cho tờ The Mountain Democrat, Placerville, Calif.; sau đó về cộng tác với nhật báo The Record, Stockton, Calif., từ cuối năm 1993 tới khi về hưu vào giữa năm 2006. Bà hiện cư ngụ tại tiểu bang Oregon, Hoa Kỳ.
Vào mùa xuân năm 1928, Key West -- lúc ấy còn là một hòn đảo nhỏ nằm ở cực nam Hoa Kỳ, cách Cuba khoảng 90 miles, được nối liền với Florida bằng một đường rầy xe lửa xây trên đất bồi chứ chưa có đường nhựa cho xe chạy như bây giờ -- có dịp đón một người khách trẻ mới 29 tuổi, Ernest Hemingway, và cô vợ Pauline Pfeiffer đang mang bầu đứa con đầu lòng. Hai người ghé qua Key West chơi trên đường về lục địa Hoa Kỳ sau một mùa đông lạnh giá ở Paris, chờ chiếc xe hơi hiệu Ford do ông chú vợ giàu có mua tặng như một món quà cưới. Xe đặt mua chưa về, hai vợ chồng nhân tiện ở chơi Key West vài ngày để đợi xe.
Key West, với khí hậu mát mẻ và những tàng cây me, phượng vĩ, ổi, dừa, hoa nhiệt đới đủ loại, và những ngôi nhà kiến trúc colonial, đã giữ chân họ lại cả chục năm sau đó. Họ thuê nhà ở. Pauline sinh con trai đầu lòng, Gregory, rồi có bầu người con trai thứ hai, Patrick. Năm 1931, lại vẫn ông chú vợ giàu có mua cho họ căn nhà nay trở thành Hemingway Home and Museum, ở số 907 Whitehead Street, Key West.
Cũng tại thành phố hải đảo này Hemingway đã hoàn tất cuốn A Farewell to Arms đang viết dở dang, xuất bản năm 1929, được đón nhận nồng nhiệt. Mười năm sinh sống tại Key West là thời gian Hemingway sáng tác sung sức nhất, và đã hình thành một số lớn các tác phẩm quan trọng. Ngoài A Farewell to Arms còn có Death in The Afternoon, Winner Take Nothing, The Snows of Kilimanjaro, The Short Life of Francis Macomber, và cuốn truyện duy nhất có bối cảnh nước Mỹ, To Have And Have Not, với bối cảnh Key West.
Đã hẳn là Key West rất hãnh diện có một cư dân quan trọng như Hemingway, đặc biệt là nhà văn đã được giải Nobel văn chương (1954). Ngôi nhà ông cư ngụ đã được liệt vào danh sách U.S. National Historic Landmark vào năm 1968, và được Key West Visitors Inc. đưa lên hàng đầu của danh sách tám danh lam thắng cảnh nên xem của hòn đảo gần Cuba hơn là Miami ở phía bắc, với dân số trên 25,000.
Ngôi nhà hai tầng nơi cư ngụ của Hemmingway do Asa Tift, một kiến trúc sư hàng hải, xây cất vào năm 1851. Năm 1931 ông chú giầu có của vợ nhà văn mua tặng cho hai vợ chồng trẻ với giá $12,500 (có tài liệu nói là $8,000). Web site của Hemingway House and Museum tại HemingwayHome.com nói là đồ đạc của nhà văn vẫn còn tại ngôi nhà đó, kể cả chiếc máy chữ Royal mà Hemingway dùng để viết, cũng như đám mèo có ngón chân dư vốn là hậu duệ của con mèo mà "Papa" Hemingway yêu thích hồi còn sinh tiền. Tuy nhiên, thân nhân của Hemingway cho biết Hemmingway không nuôi mèo tại đó, mà là nuôi công, ông có nuôi một con mèo có ngón chân dư, nhưng là thời kỳ ông ở Cuba, từ 1939; và khi ngôi nhà được bán đi sau khi Hemingway chết (1961) thì trống không, không có đồ đạc và sách vở gì cả.
Tuy định cư ở Key West nhưng Hemingway đi du lịch đó đây luôn. Năm 1933 ông cùng với một người bạn Key West đi Phi Châu để săn bắn tới ba tháng trời, tốn kém của chuyến đi lại cũng do ông chú vợ cho mượn tiền. Cũng trong chuyến đi này mà ông thu thập chất liệu cho hai truyện ngắn coi như sáng giá nhất của ông, "The Snows of Kilimanjaro" và "The Short Happy Life of Francis Macomber."
Năm 1937 ông đi Tây Ban Nha để tường trình về cuộc nội chiến Tây Ban Nha cho hãng thông tấn North American Newspaper Alliance. Cũng trong thời kỳ này cuộc hôn nhân của Hemingway với Pauline cũng trải qua một cuộc chiến, vì nhà văn gặp và phải lòng Martha Gellhorn, một nữ văn sĩ trẻ tuổi ông gặp ở Key West và đã thầm kín đi lại với bà này bốn năm trước khi quyết định ly dị vợ và lấy bà này. Dù vậy, Martha cũng chưa phải là vợ cuối cùng của Hemingway, mà là thứ ba trong bốn bà. Trước sau nhà văn lấy vợ bốn lần, đó là các bà Hadley, Pauline (có hai con trai với nhà văn, Gregory và Patrick, sinh ra và lớn lên ở Key West), Martha và Mary (người có mặt trong đời ông khi ông tự tử ở Idaho).
Tôi ghé thăm Key West vào giữa tháng 11, chặng chót của chuyến đi chơi vùng biển Caribbean và Panama Canal trước khi về xếp vali vào một góc nhà xe kết thúc một năm du lịch hơi nhiều. Ghé ngôi nhà của Hemingway làm tôi nhớ đã lâu lắm chưa đọc lại Hemingway kể từ sau 1975, nhưng nhớ có đọc, và nhớ hoài, trong một trong những cuốn sách dậy viết văn có đề cập tới câu trả lời của ông, khi được hỏi tại sao ông viết đi viết lại tới 39 lần trang cuối cùng của A Farewell to Arms. "Getting the words right," ông đáp. Và ông đã làm cái việc đó -- 39 lần -- trong chính căn nhà tôi đang viếng.
Tôi như cảm được niềm hạnh phúc tuyệt vời ông có được khi cảm thấy những chữ mình dùng vừa đúng. [Một lần, trong khi dịch cuốn "Người Đàn Bà Trong Cồn Cát" của Kobo Abe, đến đoạn người đàn ông bị bắt lại sau khi chạy trốn khỏi cái hố cát dân làng bắt cóc bỏ anh ta vô đó với người đàn bà để làm cái việc hằng đêm xúc cát để giữ cho cát đừng chôn vùi ngôi nhà. Trước, khi còn chống đối và tìm đường thoát thân, anh ta vẫn xưng hô lạnh lùng "tôi, cô" với người đàn bà. Sau khi bị bắt lại, trong lúc người đàn bà tắm cọ cho anh, anh bắt đầu xưng hô "tôi, em", như một khuất phục trước hoàn cảnh không lối thoát. Tôi đã vui mãi với trò "getting the words right" này, mặc dù đấy mới chỉ là với truyện dịch.]
Hemingway thực ra không phải là nhà văn duy nhất đã chọn Key West làm nơi cư ngụ. Nhà viết kịch Tenessee Williams cũng đã từng sinh sống tại Key West, từ năm 1941. Có nguồn tin nói rằng ông viết bản thảo đầu vở kịch A Street Car Named Desire vào năm 1947 tại Khách sạn La Concha ở Key West. Năm 1947 ông mua căn nhà xây theo kiểu hiện đại (khác với nhà Hemingway xây từ giữa thế kỷ 19 và theo kiến trúc đặc thù của miền nhiệt đới). Ngôi nhà của Williams toạ lạc ở số 1431 Duncan Street, Key West. cách ngôi biệt thự của Hemingway khoảng 1.2 miles. Williams khai địa chỉ chính thức của ông ở đây cho tới khi ông chết vào năm 1983. Tuy vậy, hai nhà văn và kịch tác gia tên tuổi này không một lần gặp nhau ở Key West, mà là gặp nhau ở Cuba. Nhà của Williams nay là một tư gia, không mở cửa cho công chúng vào xem.
Key West có khu phố cổ (Old Town) sát bên bờ biển, nườm nượm những tiệm ăn, tiệm bán đồ lưu niệm và khách du lịch, nhiều người thuê xe gắn máy hoặc loại xe nhỏ chạy bằng điện để di chuyển đó đây. Họ vẫy chào nhau và khách bộ hành như thể đã từng quen biết.
Ngắm mặt trời lặn ở Key West là một việc không thể thiếu sót khi đã đặt chân tới đây. Phái đoàn của chúng tôi -- cô em, tôi và bốn đứa cháu -- phải vất vả lăm mới kiếm được chỗ đậu xe. Sau đó phải đi bộ đến bốn, năm bloc đường mới tới hải cảng, và ngồi để giữ chỗ và chờ cả tiếng để nhìn mặt trời lặn. Nhiều thuyền buồm chở du khách đi xem mặt trời lặn, cho người đứng trên bờ cơ hội chụp những cánh buồm lộng gió trong bầu trời buổi hoàng hôn tuyệt đẹp. (TD-11/2009)
