Hoa Kỳ và Trung Quốc đã ký kết một thỏa thuận để các nhà nghiên cứu của Trung Quốc cung cấp những thông tin từ thư khố của họ cho quân đội Mỹ. Những thông tin này có thể giúp xác định số phận của khoảng 8,100 quân nhân Hoa Kỳ bị mất tích trong cuộc chiến tranh Triều Tiên. Từ Bắc Kinh, thông tín viên Stephanie Ho của đài VOA gởi về bài tường trình sau đây.
Thỏa thuận đã được ký kết tại Thượng hải ngày hôm nay giữa bộ Quốc phòng Trung Quốc và một viên chức của Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ. Theo sự sắp xếp mới này, các chuyên gia thư khố Trung Quốc sẽ cung cấp những thông tin về các quân nhân Mỹ từng bị giam giữ ở các trại tù binh chiến tranh của Trung Quốc trong thời chiến tranh Triều Tiên, kéo dài từ năm 1950 đến năm 1953.
Phó trợ lý Bộ trưởng quốc phòng Charles Ray - đại diện cho phía Hoa Kỳ, phát biểu như sau về thỏa thuận này.
Ông Ray nói: "Bất cứ khi nào mà chúng tôi có thể tiếp cận với những thông tin mới, có thể mang lại những manh mối về những trường hợp của các quân nhân mà chúng tôi chưa kiểm kê được, thì đó là một diễn tiến rất quan trọng."
Ông Ray nói thêm rằng: trong quá khứ phía Hoa Kỳ cũng từng nhận được thông tin từ thư khố của Trung Quốc, nhưng việc cung cấp thông tin có tính chất lẻ tẻ, rời rạc. Ông cho biết: với thỏa thuận vừa được ký kết, Hoa Kỳ sẽ được tiếp cận lâu dài với những thông tin trong thư khố của Trung Quốc.
Thỏa thuận này cũng đánh dấu một bước tiến khiêm tốn trong mối quan hệ quân sự Mỹ-Trung vốn đã bị căng thẳng trong những năm qua vì một số vụ việc - trong đó có vụ máy bay của liên minh NATO thả bom nhầm vào đại sứ quán Trung Quốc ở Belgrade năm 1999, vụ máy bay do thám Mỹ và chiến đấu cơ Trung Quốc đụng nhau trên không ở ngoài khơi đảo Hải Nam năm 2001, và những sự chỉ trích hồi gần đây của Hoa Kỳ về sự tăng cường sức mạnh của quân đội Trung Quốc.
Phát ngôn viên Bộ ngoại giao Trung Quốc, ông Lưu Kiến Siêu, cho biết: cơ sở của thỏa thuận mới này đã được thiết lập trong những cuộc thăm viếng qua lại trong năm vừa qua của các giới chức quân sự cấp cao của hai nước.
Theo lời người phát ngôn của Trung Quốc, các chi tiết của kế hoạch cung cấp thông tin vẫn còn trong vòng thảo luận, nhưng Trung Quốc sẽ tiếp tục dựa trên điều mà ông gọi là 'tinh thần nhân đạo để cung cấp những sự trợ giúp cho phía Hoa Kỳ'.
Những hồ sơ từ thập niên 1950 đã được giải mật của quân đội Mỹ cho thấy: phía Hoa Kỳ biết rõ là hàng ngàn tù binh Mỹ bị giam ở Trung Quốc trong thời chiến tranh Triều Tiên.
Ông Charles Ray của Bộ quốc phòng Mỹ nói rằng các nhà nghiên cứu của Hoa Kỳ hy vọng có thể tìm được những thông tin hữu ích từ kho hồ sơ của Trung Quốc.
Ông Ray nói: "Những thông tin hữu ích có thể có trong nhiều loại hồ sơ giấy tờ - từ hồ sơ mai táng, danh sách của những người trong các trại tù binh, cho tới những hồ sơ của bệnh viện. Nói tóm lại là bất kỳ hồ sơ nào mà một đơn vị quân đội đã cất giữ và được lưu trữ trong thư khố mà trong đó có thể có những thông tin về các quân nhân Hoa Kỳ - thì chúng tôi muốn có ít nhất là phần đó của hồ sơ hoặc những thông tin có liên hệ tới người Mỹ."
Ông Ray nói thêm rằng một trong các chi tiết còn đang được thảo luận là thông tin sẽ được cung cấp dưới dạng trích chiết hay toàn bộ hồ sơ.
Ông Ray giải thích thêm: "Nếu có ai đó muốn xem hồ sơ trong thư khố của chúng tôi, thì hình thức cung cấp thông tin sẽ tùy thuộc vào vấn đề hồ sơ như thế nào. Nếu đó là một văn kiện có tính chất nhạy cảm, chúng tôi sẽ trích các thông tin ra và cung cấp cho họ một bản tóm lược. Cũng có thể là chúng tôi sẽ cung cấp cho họ một bản photo copy của hồ sơ đó sau khi đã xóa hoặc bôi đen những phần có tính chất nhạy cảm."
Ông Ray nói thêm rằng: cần phải gấp rút giải quyết càng nhiều càng tốt những trường hợp của các quân nhân bị mất tích trong cuộc chiến kết thúc cách nay hơn 50 năm - vì số người mục kích sự việc đang ngày càng mai một, và thân nhân của các binh sĩ đó đang chờ ngày nhắm mắt trong lúc không biết được một cách đích xác về số phận của những người thân yêu của mình.
